بررسی مبانی انسان‌شناختی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه علامه مصباح یزدی

علوم انسانی مدعی توصیف واقعیت انسان و جامعه است و خود را عهده دار تبیین روابط، ترسیم اهداف و بیان چگونگی رسیدن به آن اهداف می داند؛ بنابراین لازم است انسان، به‌عنوان موضوع محوری این مطالعات به‌درستی شناخته شود. انسان کیست؟ چه ویژگی‌هایی دارد؟ اراده و رفتار اختیاری او چقدر در سعادت و کمال نهایی او موثر است؟ و نقش علوم انسانی در تکامل او و در ساخت تمدن اسلامی چیست؟ از دیدگاه علامه مصباح یزدی، با توجه به تعریف دین و نقش بی‌بدیل آن در تبیین سعادت و شقاوت انسان، ارتباط تنگاتنگ آن با رفتار اختیاری انسان، نقش علوم انسانی در تفکر و سبک زندگی و درنهایت سعادت و شقاوت انسان‌ها، علوم انسانی اسلامی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. علوم انسانی براساس مبانی تفکر و اندیشه های بنیادین استوارشده و زیربنای تمدن‌های بشری را به‌وجود می آورد. شناخت این اندیشه ها و نحوه تاثیر آن در علوم انسانی، نقاط دقیق تقابل تمدن اسلامی و فرهنگ غرب را نمایان می کند. در نگاه ایشان اکتفا به روش تجربی برای مطالعه روابط و پدیده‌های انسانی صحیح نیست، بلکه عقل و تجربه در بسیاری موارد، ارتباط افعال انسان و نتایج اخروی آن‌ها را درنمی‌یابد. ازطرفی با اثبات روح مجرد برای انسان، مفهوم سعادت و گستره آن فراتر از چارچوب جهان مادی خواهد بود؛ بنابراین نیازمند مراجعه به وحی الهی به‌عنوان یک روش و منبع معتبر معرفت‌بخش برای دست‌یابی به انسان‌شناسی صحیح خواهیم بود. در این مقاله سعی کرده‌ایم مبانی انسان‌شناسی اسلامی را از دیدگاه فیلسوف متفکر، علامه مصباح یزدی (ره) بررسی کرده و به نقش آن در علوم انسانی اسلامی بپردازیم.

investigating the anthropological foundations of theislamic humanities from the perspective of allamehmesbah yazdi

the humanities claim to describe the reality of man and society. and considers himself responsible for explaining relationships, drawing goals, and expressing how to achieve those goals. therefore, it is necessary for human beings to be properly recognized as the central subject of these studies. who is a human being? what are its features? how much does his voluntary will and behavior affect his ultimate happiness and perfection? and what is the role of humanities in his evolution and in the construction of islamic civilization? according to allameh mesbah yazdi, islamic humanities are of special importance due to the definition of religion and its unique role in explaining human happiness and misery and its close relationship with human voluntary behavior and the role of humanities in thinking and life style and ultimately human happiness and misery. the humanities are based on the foundations of fundamental thought and ideas and form the basis of human civilizations. understanding these ideas and how they affect the humanities shows the exact points of confrontation between islamic civilization and western culture. in his view, it is not correct to study empirically enough human relations and phenomena. rather, reason and experience in many cases do not understand the relationship between human actions and their afterlife. on the other hand, by proving the single soul to man, the concept of happiness and its extension is beyond the framework of the material world, we will need to refer to divine revelation as a method and a valid source of knowledge. in this article, we have attempted to examine the foundations of islamic anthropology from the point of view of the thinker, allameh mesbah yazdi and to play its role in islamic humanities.