بررسی عقل کل و نفس کل از منظر صدرالمتالهین و برخی الزامات تمدنی آن

عقل کل و نفس کل هر دو در عالم عقل قرار دارند و حقایق عقلیه اجمالی را از ذات ربوبی دریافت کرده و طی مراحلی به عوالم مادون انتقال داده و ضمن تفصیل آن حقایق به تدبیر عوالم می پردازند. ملاصدرا معتقد است که عقل کل همان روح محمدی صلی الله علیه و آله است که حقایق را بدون واسطه از خدای متعال دریافت کرده و بر نفس کل می نگارد. این دیدگاه ملاصدرا مستلزم پیامدهایی است. از جمله آن پیامدها اعتقاد عقلی به خطاناپذیر بودن شریعت محمدی و همچنین جریان عقلی در امتداد آن و به خصوص شکل گیری تمدن اسلامی است. این مقاله درصدد آن است که به تبیین دیدگاه صدرالمتالهین در باب عقل کل و نفس کل و جایگاه آن دو در عالم عقل و همچنین تطبیق عقل کل بر نبی مکرم حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله پرداخته و برخی از الزامات تمدنی این دیدگاه را بیان کند.

an examination of the universal intellect and the universal soul from the perspective of ṣadr al-muta’allihīn and its civilizational implications

both the universal intellect and the universal soul reside in the realm of intellect and receive undifferentiated intellectual truths from the divine essence. these truths are then transmitted, through various stages, to the lower realms and elaborated upon in the process of administering the cosmos. mullā ṣadrā holds that the universal intellect is identical to the muhammadan spirit (peace be upon him), which directly receives truths from the almighty and inscribes them upon the universal soul. this perspective entails significant implications. among them is the rational affirmation of the infallibility of the muhammadan sharī‘ah, as well as the extension of rationality along its trajectory, particularly in the formation of islamic civilization. this study aims to elucidate ṣadr al-muta’allihīn’s view concerning the universal intellect and the universal soul, their ontological position within the realm of intellect, and the identification of the universal intellect with the holy prophet muḥammad (peace be upon him). furthermore, the article highlights several civilizational imperatives stemming from this metaphysical framework