تجزیه و تحلیل وضعیت انتشار تولیدات علمی دانشگاه گلستان در پایگاه اسکوپوس: مطالعه علم‌سنجی

هدف: بررسی وضعیت تولیدات علمی دانشگاه‌‌ها و موسسه‌های آموزش عالی یکی از جنبه‌‌های ارزیابی عملکرد دانشگاه‌‌ها برای نظارت بر بهره‌‌وری و اطمینان از دستیابی به اهداف دانشگاه و حرکت در مسیر درست برای حل مسائل کشور است. مطالعات علم‌‌سنجی ابزاری گسترده برای ارزیابی انتشارات پژوهشی و سنجش بهره‌‌وری دانشگاه‌ها فراهم کرده است. از رایج‌ترین و کارآمدترین روش‌‌های سنجش علم، تحلیل منابع علمی، به ویژه مقالات نمایه‌‌شده اعضای هیات ‌علمی و پژوهشگران در پایگاه‌‌های اطلاعاتی معتبر و پایگاه‌های استنادی جهان، روند توزیع و نرخ رشد آنها، شناسایی پژوهشگران فعال، تعیین شبکه همکاری علمی و خوشه‌‌های موضوعی است. با ترسیم نقشه‌‌های تولیدات علمی و شناسایی و تحلیل نقاط قوت و ضعف دانشگاه در حوزه تولیدات علمی، می‌‌توان راهکارهایی را با هدف ارتقاء کیفی و کمّی تولیدات علمی ارائه کرد و برنامه‌‌ریزی لازم برای ارتقای شاخص‌‌های رتبه‌‌بندی دانشگاه در سطح ملی و بین‌‌المللی اتخاذ گردد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، سنجش وضعیت تولیدات علمی اعضای هیات علمی دانشگاه گلستان با استفاده از داده‌‌های پایگاه استنادی اسکوپوس به روش علم‌سنجی است.روش: پژوهش حاضر، مطالعه‌‌ای توصیفی-مقطعی با رویکرد کاربردی است. جامعۀ آماری شامل کلیه بروندادهای علمی دانشگاه‌ گلستان، از اولین مدرک نمایه‌ شده در پایگاه اسکوپوس تا 29 جولای 2024 تعیین شد. تحلیل داده‌‌ها و ترسیم نقشه‌‌های علمی با استفاده از نرم‌‌افزار اکسل، بیب‌‌اکسل و ووس‌‌ویور انجام شد.یافته‌ها: 2165 تولید علمی دانشگاه گلستان از سال 2007 در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است و براساس نتایج تحلیل داده‌‌ها، روند رشد تولیدات علمی در طول دوره مطالعه، روند سینوسی دارد. بالاترین تعداد تولیدات علمی در سال 2022، و بیشترین تعداد تولیدات علمی به صورت مقاله علمی- پژوهشی (1999 مدرک) منتشر شده است. حوزه‌های موضوعی شیمی، علم مواد، فیزیک و نجوم، بیشترین تعداد تولیدات علمی را دارند. قاسم بهلکه، علی‌‌اکبر دهنوخلجی و علی درخشان حصاری نویسندگانی با بیشترین سهم تولیدات علمی شناسایی شدند. بیشترین همکاری‌ بین‌المللی با کشورهای چک، انگلیس، و آمریکا بوده است. این دانشگاه با پژوهشگاه، دانشگاه تهران، و دانشگاه علوم پزشکی گلستان بیشترین همکاری‌های علمی ملی را داشته است. نتایج تحلیل شبکه هم‌‌رخدادی واژگان و خوشه‌های موضوعی تولیدات علمی دانشگاه گلستان، نشان‌دهنده تمرکز بر موضوعات تحقیقاتی داغ، متشکل از 6 خوشه است. این خوشه‌‌ها به ترتیب عبارتند از: «سنتز و تحلیل ساختاری مواد پیشرفته»، «نانومواد و شبیه‌سازی‌های محیطی»، «خوردگی الکتروشیمیایی و روش‌های محافظت از فلزات»، «مطالعات بالینی و تاثیرات دارویی بر انسان‌ها»، «جغرافیای زیستی و مورفولوژی در دوره‌های زمین‌شناسی»، و «مواد و نانومواد پیشرفته».نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نقاط قوت و ضعف تولیدات علمی دانشگاه گلستان را برجسته می‌‌نماید که با تحلیل آن‌‌ها، و ارائه راهکارهایی برای تقویت نقاط قوت و کاهش و رفع نقاط ضعف می‌‌توان برای بهبود جایگاه دانشگاه گلستان و افزایش رتبه آن در نظام‌‌های رتبه‌‌بندی برنامه‌‌ریزی لازم صورت گیرد. انجام پژوهش‌‌های مشابه در سایر پایگاه‌‌های استنادی و تکرار چنین پژوهش‌‌هایی به صورت دوره چندساله می‌تواند برای بهبود برنامه‌‌ریزی‌‌ها و خط‌‌مشی‌گذاری صحیح علمی در راستای توسعه پایدار دانشگاه گلستان در سطح ملی و بین‌‌المللی موثر باشد.

analyzing the publication status of golestan university’s scientific productions in scopus:a scientometric study

purpose: examining the scientific output of universities and higher education institutions is a crucial aspect of evaluating their performance. this assessment helps monitor productivity and ensures that universities are achieving their goals while progressing in the right direction to address the challenges facing the country. scientometric studies offer a comprehensive approach for evaluating research publications and measuring the productivity of universities. among the most common and effective methods for assessing scientific output is the analysis of scientific resources, particularlythe indexed articles authored by faculty members and researchers in reputable global databases. this analysis includes examining distribution trends, growth rates, identifying active researchers, and determining scientific collaboration networks and thematic clusters. by creating maps of scientific output and analyzing the strengths and weaknesses of the university in this area, we can develop solutions aimed at enhancing both the quality and quantity of scientific production. additionally, strategic planning should be implemented to improve the university’s ranking indicators at both national and international levels. therefore, the aim of the current research is to assess the scientific output of faculty members at golestan university by utilizing data from the scopus citation database through scientometric methods.method: the current research is a descriptive cross-sectional study with an applied approach, aimed at investigating the state of scientific production at golestan university based on scientometric indicators. the statistical analysis of all scientific outputs from golestan university was conducted based on first-degree publications indexed in the scopus database up to july 29, 2024. data analysis and the creation of scientific maps were performed using excel, bibexcel, and vosviewer software.findings: 2165 scientific productions of golestan university have been indexed in the scopus database since 2007, and based on the results of data analysis, the growth trend of scientific productions during the study period is sinusoidal. the highest number of scientific productions in 2022 and the highest number of scientific productions in the form of scientific research articles (1999 documents) have been published. the subject areas of chemistry, material science, physics, and astronomy have the largest number of scientific productions, and ghasem bahlakeh, ali akbar dehno khalaji, and ali derakhshan were identified as the authors with the largest share of scientific productions. the most international cooperation has been with the czech republic, england, and the united states. this university has had the most national scientific cooperation with the institute of color science and technology, the university of tehran, and the golestan university of medical sciences. the results of the analysis of the co-occurrence network of vocabulary and thematic clusters of scientific productions of golestan university show a focus on hot research topics, consisting of 6 clusters. these clusters are respectively: &synthesis and structural analysis of advanced materials&, &nanomaterials and environmental simulations&, &electrochemical corrosion and metal protection methods&, &clinical studies and medicinal effects on humans&, &biogeography and morphology in geological courses&, and &advanced materials and nanomaterials&.conclusion: the results of this research highlight the strengths and weaknesses of the scientific productions of golestan university, which by analyzing them and providing solutions to strengthen the strengths and reduce and eliminate the weaknesses can be used to improve the position of golestan university and increase its rank in the ranking systems. national and international universities should be planned. conducting similar researches in other reference databases and repeating such researches in a multi-year period can be effective for improving planning and correct scientific policy in line with the sustainable development of golestan university at the national and international level.