آسیب شناسی تدوین نقشه راه و ارائه مدلی برای تدوین نقشه راه الگو در ایران

با افزایش دگرگونی های اجتماعی در جامعه جهانی، اتکا به نقشه راه مبتنی بر پیش بینی و ساخت الگوهای قالبی، جوابگوی نیاز مدیریت های کلان کشورها نبود و پیش بینی آینده در دنیای پرتحول ، امری مشکل به نظر می رسید. عدم توانایی در پیش بینی دقیق آینده و پیچیدگی های ناشی از تغییرات روزافزون پیشرفت های جهانی باعث شد تا محققان از قابلیت های دانش نوظهور آینده پژوهی بهره برده و تدوین نقشه راه را وارد بطن فعالیت های برنامه ریزی های کلان خود بکنند. این رویکرد به سرعت در میان کشورها گسترش یافت و با گذشت کمتر از دو دهه، عرصه های مختلف علوم را نیز در نوردید. ولی در کشور ما ، علوم انسانی و اجتماعی که می توانست مبانی فلسفی و نظری مطالعات آینده را شکل داده و سایر علوم پایه و فنی و مهندسی را در دایره شمول آینده نگاری های خود قرار دهد از موضوع به دور مانده و در حاشیه قرار گرفته است. در این خصوص تحرک در شاخه های علوم اسلامی و جامع شناسی ایرانی و تلاش برای هدایت مطالعات کلان آینده ضروری است. از طرف دیگر در عرصه تدوین نقشه راه طراحی و تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان یکی از شاخه های علوم نظری و اجتماعی که مبتنی بر پیش بینی آینده است لزوم تغییر رویکرد از پیش بینی به آینده نگاری ضرورتی اجتناب ناپذیر است و هم اکنون فرایند مطالعات تدوین نقشه راه در برنامه ریزی کشوری و منطقه ای نیازمند مهندسی مجدد جهت استفاده از رویکرد آینده نگاری است. چه بسا بسیاری از مسائل و مشکلات به وجود آمده در مراحل اجرای طرح های کلان به دلیل اتکا به پیش بینی و عدم جامع نگری در مورد تاثیر پیشرفت های آینده بر حل مشکلات جامعه، برنامه های توسعه آینده را در مرحله عمل با مشکل اساسی مواجه ساخته است. بر همین اساس این مقاله سعی کرده با نقد فرایند تدوین نقشه راه سنتی مبتنی بر کشف آینده، ضمن ارائه ایده مهندسی مجدد فرایند برنامه ریزی برای یک نقشه راه الگو، تغییرات مورد نظر در فرایند نگاشت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مبتنی بر ساخت آینده را ارائه دهد که این تغییرات با محوریت به کارگیری آینده نگاری و روش های آن به جای پیش بینی و آینده نگری در این فرایند است.