حلقه های مفقوده جهت کارآمد سازی نقشه راه

یک پیش فرض این نوشته آن است که برای کارآمد سازی نقشه راه پیشرفت اسلامی- ایرانی، ظرفیت کافی وجود دارد، اما در حال حاضر در این ارتباط با نوعی شکاف توسعه ای عمیق مواجه هستیم. اولین نقطه عزیمت در فاز اول حرکت در تدوین نقشه راه که هم پیامد متدلوژیک نقشه راه است، هم تئوری مربوطه آنرا تایید می کند و هم تجارب فراوان آنرا به اثبات رسانده اند، باور حقیقی به وجود مشکل است. این پدیده در بر گیرنده ابعادی وجود شناختی است که هم پیوند معرفت شناسی خاص خود را دارد و هم می تواند تاثیر معنی داری بر متدلوژی نقشه راه داشته باشد. دومین مولفه محوری در بهره دهی نقشه راه، فاز بندی و تدوین زیر بخش های آن برای حل مشکل مورد نظر می باشد. فاز اول نقشه مربوطه فراهم سازی مقدمات اساسی آن است. این فاز شامل شفاف سازی هدف، تعریف قلمرو واقعی، ایجاد ذهنیت احساس نیاز به حل مساله برای تصمیم سازان، فراهم سازی ابزارها و مکانیسم ها و ترسیم استراتژی های سازگار برای حل مساله مورد نظر می باشد. یک واقعیت آشکار ولی دردناک آن است که ما مسلمانان ایرانی: نخست مشکل واقعی را بطور دقیق شناسایی نمی کنیم. دوم وقتی مشکل را شناسایی می کنیم تنها به قبول آن بسنده می کنیم ولی آنرا باور نمی کنیم. سوم وقتی مشکل را باور می کنیم در مرحله استراتژی ها، ارتباط فرایندها، و فراهم سازی بسترها و ابزارها، ناکارآمد هستیم. اینها خود سه مولفه اولیه کارآمد سازی نقشه راه هستند. چهارمین مولفه کارآمد سازی مفاد نقشه راه، اجرا، ارزیابی مستمر، پذیرش خطاها، حل و فصل دشواری ها و تدوین نقشه راه برای عملیاتی ساختن فاز بعدی است. بی توجهی دست اندرکاران اسلامی- ایرانی موجب شده که چنین فرایندی عمل نشود. و آنگهی یک دشواری معرفت شناختی به همراه تاثیرات روان شناختی خاص در ذهنیت مدیران ارشد وجود دارد که آسیب خاص خود را به کارآمدی نقشه راه می رساند. این دشواری همان خلط جایگاه عاقل و معقول از یک سو و خلط هسته ها و پوسته ها از سوی دیگر است . به این صورت که اول دست اندرکاران بدون داشتن شرایط لازم، خود را بر راه و آرمان منطبق می دانند. در اینکه آرمانهای اصیل اسلامی- ایرانی بزرگ و کم نظیرند شکی نیست، اما اندیشه و عمل ما مدعیان و قافله سالاران این راه لزوماً بر آن آرمانهای اصیل انطباق ندارد. اگر دین ما و تمدن ما فوق العاده است، ما فوق العاده نیستیم. البته اگر بصورت طبیعی و واقعی راهبانان به درجه ای برسند که بر راه منطق شوند، بسیار عالی است و این در راستای اتحاد واقعی عاقل و معقول است که کارساز و راهگشا است. دوم اینکه دست اندرکاران اصلی عملاً بهای لازم برای تحقق اهداف و هسته های اصیل مورد توجه دین قائل نمی شوند، اما بر طمطراق پوسته ها و ابزارها افتخار می کنند. این در حالی است که مضمون دعای صاحب شریعت و تقاضای او از خدای بزرگ آن است که: به ما ابر پاییزی عطا فرما [که پر باران و مایه دار است] و نه ابر بهاری [که طمطراق دارد و کم مایه [1]]. به عقیده من تا این ملاحظات وجود شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی دقیقاً عملیاتی نشود و آسیب های مربوطه حل و فصل نگردد، تدوین نقشه های راه یکی پس از دیگری نا موفق بوده، از ارتباط کارآمدی تنها عنصر هزینه را در بر خواهند داشت. به تعبیر دیگر صاحب شریعت، چه بسا روزه هایی که تنها گرسنگی اش برای روزه داران باقی می ماند . گذشته از اینها آثار روان شناختی این خلط وجود شناختی و معرفت شناختی بسیار فراگیر خواهد بود. پس از حل دشواری های فوق است که استراتژیست ها فاز پایانی نقشه راه را تدوین می کنند. چون راه عظیم است و راه بان اصلی هشیار (انٌ الله بصیر بصیر)، کارآمدی نقشه راه، تطابق معنی دار راه و رهرو را می طلبد که شدنی است ولی تا کنون نشده است. به نظر من بی توجهی به این ملاحظات، حلقه های مفقوده کارآمد سازی نقشه راه هستند. این مقاله به تبیین این گونه آسیب های نقشه راه می پردازد و بسته خود را برای کارآمد سازی نقشه مربوطه پیشنهاد می کند.