بازخوانیِ «نقشِ دین در توسعه»

این مقاله به دنبال نشان دادنِ لزوم عطف توجه به نقش و جایگاه دین در الگوی توسعة جمهوری اسلامی ایران است و آن را از مسیر تامل در اَغراض تشکیل حکومت دینی دنبال می‌کند. این کار در گام نخست با تفکیک میان جنبه‌های مختلف بحثِ «دین و توسعه» و در گام دوم با طرح و رفع تردیدهای واردشده به نقش‌آفرینی دین در توسعه انجام می‌گیرد. «نگرش دین به توسعه»، «تاثیر توسعه بر دین» و «نقش دین در توسعه» عناوینِ جداکنندة بحث‌های فراوانی است که از اوان تاسیس جمهوری اسلامی در ایران مطرح بوده است. بحث و مدعای این مقال ناظر به مبحث اخیر، یعنی «نقش دین در توسعه» است که پس از سپری شدن سه دهه و پشتِ سر گذاردن مباحث قبلی، اینک به نحو جدی‌تری مورد پرسش قرار گرفته و موضوعیت پیدا کرده است. فرض این نقش برای دین با سه تردیدِ «سکولار»، «روشنفکرانه» و «عمل‌گرایانه» مواجه است. مقاله با مروری بر مدعای رویکردهای فوق در این‌باره، از نقش تاثیرگذارِ دین در توسعه رفع تردید خواهد کرد و آن را بر مبانیِ اتخاذ شدة هر یک از آنها، یعنی «اقتضائات توسعه»، «اقتضائات روشنفکری» و «غرض از تشکیل حکومت دینی» استوار خواهد ساخت. روش این مقال در مراجعة به آراء، استنادی است و در اثبات مدعا، برهانی- منطقی.