صلاحیت دادگاه‌ها در اجرای خصوصی حقوق رقابت تجاری - مطالعه تطبیقی حقوق اتحادیۀ اروپا و ایران

اجرای خصوصی حقوق رقابت به معنای طرح دعوای اشخاص حقیقی یا حقوقی متضرر از اعمال ضدرقابتی بنگاه‌های اقتصادی در دادگاه‌های ملی است. رویه‌های ضدرقابتی دارای عناصر فرامرزی به‌دلیل ارتباط با بازارهای کشورهای مختلف و آثار منفی بر آنها با پیچیدگی‌های تعارض صلاحیت‌ دادگاه‌ها برای طرح دعاوی خصوصی همراهند. در حقوق اتحادیۀ اروپا تحولات شایان توجه و مداومی در این زمینه توسط دیوان دادگستری اروپا صورت گرفته است. این مقاله درصدد است تا با استفاده از این رویه‌های قضایی و همین‌طور تحقیقات فزایندۀ نویسندگان حقوقی و با رویکردی تطبیقی به مقایسۀ بین قواعد صلاحیت قضایی دادگاه‌ها در دعاوی حقوق رقابت در حقوق اتحادیۀ اروپا و ایران بپردازد. نویسندگان این مقاله بر این باورند که علیرغم غیرقراردادی بودن دعاوی حقوق رقابت و بطلان قراردادهای ضدرقابتی و صرف‌نظر از نوع دعاوی (دعاوی خصوصی به‌دنبال تصمیم مرجع رقابت یا دعاوی خصوصی مستقل)، تمسک به قواعد صلاحیت مربوط به قرارداد در هر دو نظام حقوقی امکان‌پذیر و عاری از اشکال است و آنچه واقعاً برای تعیین صلاحیت مناسب اهمیت دارد، شناخت دادگاهی است که نزدیک‌ترین پیوند با دعوا را داشته باشد. همچنین در این نوشتار اذعان شده است که در نظام قضایی ایران قانونگذاری‌های لازم برای جلوگیری از صدور آرای متعارض توسط دادگاه‌ها در اختلافات مدنی و بازرگانی در فضای بین‌المللی به‌ویژه مرتبط با حقوق رقابت انجام نپذیرفته است که این امر نیازمند توجه نهادهای قانونگذاری کشور است.

jurisdiction of courts in private enforcement of competition law- a comparative study of european union and iranian law

private enforcement of competition law means that natural or legal persons aggrieved by the anti-competitive practices of undertakings bring actions before national courts. anti-competitive procedures possessing cross-border elements, on account of a link to diverse countries’ markets and the adverse impacts on them, are associated with the complexities of conflicting jurisdictions to initiate private lawsuits. in eu law, significant and constant alterations have been made in this field by the european court of justice. this article strives to compare the jurisdictional rules in competition law claims in the european union and iranian law through these judicial precedents along with growing research of legal writers and with a comparative approach. the authors of this article believe that notwithstanding the tortious nature of competition law claims and the invalidity of anti-competitive agreements and irrespective of whether they are &follow-on actions& or &stand-alone actions&, having recourse to the jurisdictional rules related to the contract in both legal systems is plausible and untainted by a problem, and what is indeed requisite for determining the appropriate jurisdiction is perceiving the court with the closest link to the litigation. it has likewise been acknowledged in this article that in iran’s judicial system, the imperative legislations have not been adopted to impede the courts from handing down conflicting judgments in civil and commercial disputes in the international context, notably appertaining to competition law, which entails the consideration of iran’s legislative institutions.