استرداد سود حاصل از نقض قرارداد و تقابل آن با نظریۀ نقض کارامد

نظریۀ منفعت استرداد یا به ‌عبارتی استرداد سود حاصل از نقض قرارداد، یک نظریۀ آمریکایی است و در عرصۀ حقوق قراردادهای آمریکا و گاهی در رویۀ قضایی انگلیس اعمال شده است. در نظام کامن‌لا، اصل اولیه در خسارات قراردادی، اصل جبران کامل خسارت بدان معناست که جبران باید به گونه ای باشد که زیان‌دیده را در وضعیتی قرار ‌دهد که در صورت اجرای قرارداد در آن وضعیت قرار می‌گرفت. در این خصوص که آیا زیان‌دیدۀ نقض قرارداد، صرف‌نظر از زیانی که متحمل شده است، می‌تواند استرداد منافعی را که ناقض از نقض قرارداد به‌دست آورده بخواهد، بحث‌های زیادی صورت پذیرفته است و حتی در حقوق آمریکا با اینکه رویۀ قضایی به سمت پذیرفته شدن این اصل (اصل استرداد کامل) پیش رفته، با وجود این، نمی‌توان گفت این اصل کاملاً پذیرفته شده است. در حقوق انگلیس نیز برخی آرا نشان‌دهندۀ پذیرفته شدن نسبی این اصل است. از سوی دیگر، نظریۀ نقض کارامد که محصول نظام کامن‌لاست، بیانگر امکان نقض قرارداد در موردی است که نقض قرارداد چنان سودآور باشد که علاوه بر تحت پوشش قرار دادن زیان تحمل‌شده از سوی متعهدله قرارداد، هر دو طرف قرارداد را در موقعیت بهتری قرار می‌دهد. در تقابل میان این دو نظریه، باید گفت در هر نظام حقوقی که نظریۀ منفعت استرداد پذیرفته شده باشد، مجالی برای دکترین نقض کارامد نخواهد بود. با وجود این، زمانی‌که نقض کارامد، نه به‌منظور تحصیل سود، بلکه برای جلوگیری از ضرر بیشتر صورت می‌پذیرد، تعارضی با استرداد سود نخواهد داشت.

disgorgement of profits for breach of contract in contrast to efficient breach

the theory of disgorgement interest or in other words, disgorgement of the profits for breach of contract, is an american legal theory that is being applied in the american contract law and sometimes reflected in english case law. the primary principle of contractual compensation in the common law system is the principle of full compensation. this principle, put the promise in as good a position as he would have been in if the contract had been performed. there have been many discussions about whether the injured person of the breach of contract (regardless of the damage he suffered) can ask for the disgorgement interest that the violator obtained from the breach of contract, and even in american law, although the judicial procedure has progressed towards the acceptance of this principle (principle of full disgorgement), it cannot be said that this principle has been fully accepted. in english law, some decisions show the relative acceptance of this principle. on the other hand, the theory of efficient breach, a product of the common law system, indicates the possibility of the breach of contract in cases where the breach of contract is so profitable that it puts both parties to the contract in a better position in addition to covering the losses suffered by the promisee. these two theories contradict themselves, so by accepting one of them in a legal system, it is difficult to accept and apply the other. this article has been carried out to examine the foundations and conflicts of each of these two theories and finally the possibility of accepting each of them in iran’s legal system.research methodthe theory of disgorgement of profits for breach of contract is an unknown subject in iranian law, therefore, in this article, an attempt has been made to open a new chapter regarding contractual damages by using foreign sources, including books, articles, and judicial procedure, and adapting it to the accepted laws and principles of iran’s legal system.theoretical frameworkthe theory of the disgorgement interest (which requires the violator to return all or part of the profits obtained from the breach of contract) conflicts with the theory of efficient breach (which encourages the promisor to breach when the breach is profitable for him/her). therefore, the theory of efficient breach is always considered an obstacle to accepting disgorgement of profits for breach of contract. in any legal system where the theory of efficient breach is fully accepted, there will be no opportunity for the disgorgement interest and vice versa. by examining the foundations of both theories, this article has tried to study the possibility of accepting each of them in iranian law and the possible cases where the acceptance of one does not prevent the application of the other.