ویژگی‌های قواعد شکلی (آیین دادرسی مدنی)

هرچند به ظاهر مفهوم قواعد شکلی امری بدیهی به‌نظر می‌رسد، برخلاف این ظاهر می‌توان گفت هنوز ماهیت، ویژگی‌ها و کارکردهای این قواعد آنچنان که شایسته است، تحلیل نشده و به‌راستی مفهوم و ویژگی‌های این قواعد مورد سوال است. از فلاسفۀ بسیار قدیمی می‌توان بنتام را نام برد که به تبیین مفهوم قواعد شکلی پرداخته است و از نظر وی قواعد شکلی وسیلۀ اجرای حق‌های ماهوی هستند. قواعد شکلی هم از حیث اهداف و هم از حیث ویژگی‌ها و همچنین از حیث کارکردها از قواعد ماهوی‌ متفاوت‌اند. این قواعد ابزار اعمال حاکمیت‌اند؛ ابزار تامین حق‌های شکلی‌اند؛ حالتی انتخابی دارند؛ بر قواعد ماهوی تفوق دارند؛ عوام‌فهم نیستند و به شیوه‌هایی خاص بین حق‌های شخصی و حاکمیت هارمونی برقرار می‌کنند و نظم را در بین خود مردم و همچنین بین دولت و مردم برقرار می‌سازند.