بیشینه‌سازی ثروت به‌مثابۀ معیاری برای ارزیابی قواعد حقوقی

در رویکرد اقتصادی به حقوق، برداشت غالب از مفهوم کارایی، بیشینه‌سازی ثروت است. این تعبیر از کارایی، که ریچارد پازنر ارائه کرده است، علاوه بر کاربردهای توصیفی، به‌مثابۀ معیاری برای ارزیابی قواعد حقوقی نیز به کار می‌رود. مدعای پازنر این است که هدف حقوق، باید بیشینه‌‌سازی ثروت اجتماعی باشد. در عین حال، منتقدان بر این باورند که دیدگاه پازنر، نه‌‌تنها با معیارهای اخلاقی تعارض دارد، بلکه به معنای نقض حقوق بنیادین افراد نیز است. در این نوشتار، ضمن تحلیل مفهوم بیشینه‌‌سازی ثروت و دلایل پازنر در دفاع از آن، همچنین بررسی دیدگاه منتقدان، به این نتیجه رسیده‌‌ایم که هرچند بیشینه‌‌سازی ثروت ارزشی ذاتی ندارد و نمی‌‌تواند تنها هدف نظام حقوقی تلقی شود، اما لااقل در برخی حوزه‌‌های حقوق، به‌‌ویژه حقوق خصوصی، می‌‌تواند به‌مثابۀ یکی از اهداف قانون‌گذار‌‌‌‌ی محسوب شود. از سوی دیگر، ثروت برای نیل به بسیاری از اهداف شخصی و حفاظت از بسیاری از حقوق فردی، عنصری ضروری محسوب می‌‌شود. بدین‌ترتیب، نظام حقوقی نمی‌‌تواند نسبت به ارزش ابزاری ثروت و آثار قوانین موضوعه در ثروت افراد اجتماع بی‌‌اعتنا بماند.