ویژگیهای داستانی معراج پیامبر(ص)در قرآن و بازنمود تصویری آن درشمایل نگاری نسخ چاپ سنگی قاجار

معراج پیامبر (ص) یکی از معجزه‌های بزرگ در دین اسلام است این رویداد از طرق مختلف ازجمله قرآن، احادیث و روایات به نسل‌های بعدی مسلمانان انتقال یافت. با انتشار کتاب‌های چاپ سنگی قاجار موضوعات مذهبی با محوریت ائمه، معصومین و پیامبر (ص) با شیوه جدید آغاز گردید. هنرمندان با تاثیر پذیرفتن از آیات و روایات متعدد، حاصل تخیل خود را درباره این رویداد در نسخه‌های چاپی به زبان خط و نقش به ظهور رسانده‌اند. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعاتش مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای و اسناد تصویری است. هدف این پژوهش بازشناسی و تحلیل ویژگی‌های بصری و محتوایی تعدادی از نسخ چاپی بازمانده معراج پیامبر (ص) است. این پژوهش با این پرسش‌ها مواجه است: 1-آیا ویژگی‌های داستانی برگرفته از آیات قرآن در شمایل‌های پیامبر (ص) نمود یافته است؟ 2- چه بازنمودهای تصویری در شمایل‌نگاری‌ها نمایان گشته است؟ 3-ماهیت و اسلوب طرح‌ها همواره یکسان بوده است؟ در نتایج حاصل از 13 نمونه جامعه آماری، خصوصیات و جلوه‌های تصویری پیامبر (ص) اغلب ساختاری واحد را دنبال می‌کنند. ریشه‌های این ساختارها در برخی از نمادها و تصاویر گاه به دوران و بیشتر به روایات و احادیث اسلامی بازمی‌گردد. ویژگی‌هایی چون مرکز توجه قرار دادن پیامبر (ص) و اعتقاد شیعه در مورد شاخص کردن شخصیت ایشان، بهره‌گیری از هاله‌های نورانی متنوع بهره‌گیری از پوشش چهره و عمامه تاکید بر تواضع حضرت علی (ع) به‌عنوان نقش شیر در برابر پیامبر (ص) و گرفتن انگشتر از ایشان و اشاره به جانشینی در رویداد غدیر خم و اشارات قرآن در سوره مائده بازمی‌گردد.