الگوی تاریخ نویسی ترکی- فارسی قرن دهم هجری بر اساس نسخه خطی شهنامه سلجوقی

نسخه خطی شهنامه سلجوقی در تاریخ سلجوقیان روم و تاریخ اغوز از آثار شاعری لطفی نام است. احتمال می‌رود این نسخه در مکتب هرات یا مکتب تاریخ نگاری عثمانی سرایش شده باشد. عمده ویژگی مکتب تاریخ نگاری هرات و عثمانی در وابستگی به دربار و تلاش برای حفظ و استمرار سنن تاریخ نویسی ترکی –فارسی معنا یافت. مکتب تاریخ نگاری عثمانی با تواریخ منظوم فارسی بیشتری مشخص می‌شود. نویسندگان این دوره که تحت تاثیر زبان و ادبیات فارسی بودند، آثاری به سیاق شاه‌نامه فردوسی و در مدح سلطان تدوین کردند. شاعر و مورخ شهنامه سلجوقی با استفاده از فرزانگی ادبی، سعی نمود به هویت قبیله‌ای اتراک و مشروعیت سیاسی آن کمک نماید. بدین سبب کتاب شهنامه سلجوقی دارای زمینه‌هایی مشروعیت ساز برای دربار و ‏اقوام ترک و ایجاد تفاخر قبیله‌ای است. بدین سبب فهم طرحواره تاریخ نویسی شهنامه سلجوقی می تواند بازتاب دهنده نوع نگاه مورخان به تاریخ باشد. از این رو سوال اصلی این است که الگوی تاریخ نویسی شهنامه سلجوقی چیست؟ مدعا این است که نسخه خطی شهنامه سلجوقی از دو الگوی موضوع محور و طرحواره ای بهره برده است. در الگوی موضوع محور از تکنیک های اطناب، اغراق برای ایجاد زمینه مشروعیت و در الگوی طرحواره ای شاه به شاه از فنون ایجاز و گاهشماری برای بیان مقصود استفاده شده است.این مقاله بر اساس داده های کتابخانه ای جمع آوری شده است و به لحاظ روشی، توصیف و تحلیل تاریخی را به کار برده است.‏

the pattern of turkish-persian history writing in the 10th century based on the seljuk shahnameh manuscript

the manuscript of the seljuk shahnameh in the history of the seljuk of rome and the history of oghuz is one of the works of a poet named lutfi. it is possible that this version was written in the herat school or the ottoman school of historiography. the main characteristic of the herat and ottoman historiography schools was the dependence on the court and the effort to preserve and continue the tradition of turkish-persian historiography. the ottoman school of historiography is characterized by more persian verse histories. the authors of this period, who were influenced by the persian language and literature, compiled works in the style of ferdowsi s shahnameh and in praise of the sultan. the poet and historian of seljuk shahnameh tried to contribute to turkic tribal identity and its political legitimacy by using literary wisdom. for this reason, the book of seljuk shahnameh has grounds for legitimizing the turkish court and tribes and creating tribal pride. therefore, understanding the historiography of the seljuk shahnameh can reflect the way historians look at history. therefore, the main question is, what is the pattern of seljuk shahnameh historiography? the argument is that the manuscript of the seljuk shahnameh used two patterns of subject-oriented and schematic. in the topic-oriented model, the techniques of rope and exaggeration are used to create the context of legitimacy, and in the schematic model of the king by king, the techniques of brevity and chronology are used to express the purpose. this article has been collected based on library data and has used historical description and analysis in terms of method.