بررسی پدیدارشناسانه عوامل موثر بر تقوای حضور در دانش آموزان دختر موفق شهر کرمان

چکیده: اکنون ما در دوران خاصی از لحاظ تربیتی قرار گرفته ایم. با برداشته شدن مرزهای قرنطینه ای، بی معنا شدن تربیت گلخانه ای، کمرنگ شدن بایدها و نبایدهای اخلاقی، جریان یافتن فضای مجازی در همۀ لایه های زندگی بشر و گسترش افسارگسیخته آن، تربیت دینی و اخلاقی نوجوانان و جوانان، کاری به نظر سخت و دشوار می آید. دیگر این‌که با صرف دور نگه-داشتن نوجوانان و جوانان از محیط های آلوده و محدودکردن آنها، نمی توان به تحقق تربیت دینی و اخلاقی قابل قبول امیدوار بود. در این میان، یکی از مولفه های تربیت دینی که توسط متخصصان حوزه تعلیم و تربیت در چنین شرایطی ارائه شده است، مولفۀ تقوای حضور است که در اسلام از آن به عنوان میزانی برای سنجش ارزش ها یاد شده است. تقوایی که فرد نوجوان و جوان بدون اجبار عملی و حتی با فراهم بودن شرایط گناه، مرتکب آن نمی‌شود؛ و در عین فعال بودن در محیط اجتماعی، به علت درک حضور خداوند، از گناه پرهیز می‌کند. هدف از انجام این پژوهش ، بررسی تجارب زیستۀ دانش آموزان دختر موفق شهر کرمان در زمینۀ تقوای حضور و استخراج علل تقوای حضور می‌باشد. جامعۀ آماری این پژوهش دختران نوجوان و جوان موفق شهر کرمان می باشند که با توجه به اهداف تحقیق و با توجه به معیارهای مشخص شدۀ نوجوان و جوان موفق (داشتن تقوای حضور و حضور فعال در جامعه)، حدود نوجوانان و جوانان دختر بین ردۀ سنی 15تا 25سال انتخاب شدند. انتخاب این افراد براساس ارتباط نزدیک فرد پژوهشگر با تجربه های زیستۀ آنان به عنوان مشاور بوده است و همچنین مشاهدات اطرافیان در مورد موفق بودن فرد در زمینۀ تقوای حضور انجام شده است. روش انجام دادن این تحقیق پدیدارشناسانه و داده ها از طریق مصاحبه عمیق نیمه-ساختاریافته، جمع آوری شدندو بعد از بررسی، علل استخراج شده در قالب مضامین اصلی و فرعی ارائه شد. مضامین اصلی شامل علل دینی و علل اجتماعی، بودند ومضامین فرعی بدست آمده عبارتند از :(علل دینی) عدم جاماندن از افراد مذهبی؛ 2. داشتن محاسبۀ نفس؛ 3. ترس از کاهش برکات الهی؛ 4. رزق حلال؛ 5. ارتباط با شهدا؛ 6. قرائت ادعیه و توسل به ائمه علیهم السلام؛ 7. داشتن خودسازی؛ 8. شرکت در مراسم مذهبی و دریافت محتواهای مذهبی؛ 9. خواندن کتاب های مذهبی و مناسب؛10. احساس حضور نگاه خداوند و ائمه و جلب رضایت خداوند؛ 11. اعتقاد به درستی دین؛ 12. تلاش برای جذب دیگران به دین و مذهب؛ 13. دیدن نشانه های خداوند مثل رویای صادقه؛ 14. دعاکردن؛ 15. مشاهدۀ برنامه های رسانه و فضای مجازی با موضوع معاد؛ 16. انگیزه برای یار امام شدن وعلل اجتماعی بدست آمده عبارتند از : 1. انگیزه برای مادر خوب بودن؛ 2. اصالت ریشۀ خانواده؛ 3. دریافت نگاه مثبت دیگران؛ 4. داشتن الگوی خوب مثل معلم، پدر و مادر؛ 5. دیدن شخصیتهای جامع مذهبی؛ 6. مشاهدۀ صبر پدر و مادر در زندگی. در آخر نتایج تربیتی در قالب راهکارهایی به متولیان امر، در جهت افزایش تقوای حضور ارائه شد.