راهبردهای مدیریت معنویت در بُعد فردی و اجتماعی

حقیقت معنویت و مواجهه‌ی آن در عرصه‌ی مدیریت، با منهج‌ها و راهبردهای بی‌شمار ارائه شده است. ازاین‌رو، بایسته است مدیریت معنوی مطابق با آموزه‌های اسلامی مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. نتایج این پژوهش که جمع‌آوری داده‌های آن به‌صورت کتابخانه‌ای است، نشان می‌دهد مواجهه مدیریتی در اسلام (باعنایت به آموزه‌های قرآن و تعالیم نبی مکرم اسلام) در عرصه‌ی فردی با لحاظ بینش توحیدی، اندیشه‌ورزی، تعالی‌بخشیِ سطح آگاهی، پرهیز از دنیاگرایی، شرح صدر، رعایت اخلاص و... ملازم است. در عرصه‌ی فرافردی یا اجتماعی یا سازمانی نیز با حق‌مداری، کمال‌جویی، پیکار با رهزنان دین، تقید به اصل شایسته‌سالاری، ضرورت بسط عدالت، تبیین و روشنگری، جذب حداکثری و استفاده از ظرفیت توده‌های مختلف، تقریب دین به علم و پرهیز از بیانات غیرمستند و... همراه می‌باشد. چنین مدیریتی از مادی‌گراییِ صرف مبتنی بر علم و عقل و تجربه مبرّاست. رعایت این موارد در مدیریت معنویت آحاد جامعه ازسوی حاکمیت نیز موثر و ضروری است و بایسته‌های آن در هرسه سطح باهم مرتبط هستند. البته توجه به مقتضیات زمان امری بدیهی است. درنهایت روشن می‌شود حضور افرادی که واجد شاخص‌هایی از رشد معنوی باشند و مدیرانی که بر این مبنا به ترسیم چشم‌انداز سازمان یا جامعه‌ی خود بپردازند، نویدبخش آینده‌ای روشن و نیل به مدینه‌ی فاضله خواهند بود.