واکاوی جایگاه اجتماعی زنان با تاکید بر پوشش بانوان در دوره‌های تیموری و صفوی (بر اساس تطبیق نگاره‌های نُسخِ شاهنامة بایسنقری و شاهنامة طهماسبی)

هدف مقاله حاضر شناخت جایگاه زنان در دوره‌های تیموری و صفوی، بر اساس نگاره‌های شاهنامه بایسنقری و شاهنامه شاه طهماسب صفوی (نفیس‌ترین نسخ نگارگری دوره‌های مذکور) است و پرداختن به آن، تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که ویژگی‌های بصری ترسیم نقش زنان در نگاره‌های این دو نسخه کدام است و آنها چه جایگاه طبقاتی اجتماعی را نشان می‌دهند؟ در این پژوهش که گردآوری مطالب کتابخانه‌‌ای است و به روش تطبیقی توصیفی- تحلیلی نگاشته شده و از هر نسخه 4 نگاره که نمایانگر نقش زن در دربارها و سایر طبقات اجتماعی هستند، مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته و می‌توان دریافت که تصویر زن در نگاره‌های نسخه درباری شاه طهماسبی بازگوکننده محدودیت‌های زندگی زنان دربار و اشراف است، اما در نسخه شاهنامه بایسنقری زنان طبقات اجتماعی مختلف آزادانه‌تر در فعالیت‌های اجتماعی حضور دارند. وجه اشتراکی که در هر دو عصر تاریخی به چشم می‌خورد، جایگاه والایی است که برای زنان از هر طبقة اجتماعی در نگاره‌ها به واسطة حفظ وقار و مقام شامخ زنان جامعه در آنها لحاظ شده است.

a study of the social status of women with emphasis on women's clothing in the timurid and safavid periods (based on a comparison of the illustrations of the baysanghari and tahmaspi shahnameh manuscripts)

the aim of this article is to understand the status of women in the timurid and safavid periods, based on the illustrations of the baysanguri shahnameh and the shahnameh of shah tahmasp safavi (the most exquisite illustrated manuscripts of the aforementioned periods). addressing it is an attempt to answer the question of what are the visual characteristics of the depiction of women s roles in the illustrations of these two manuscripts and what social class status do they represent? in this research, which is a collection of library materials and is written in a comparative descriptive-analytical method, four illustrations from each manuscript that represent the role of women in courts and other social classes were examined and compared. it can be seen that the image of women in the illustrations of the court manuscript of shah tahmasp reflects the limitations of the lives of women in the court and the nobility, but in the baysanguri shahnameh, women of different social classes are more freely present in social activities. the common feature that is seen in both historical eras is the high status that women from every social class are given in the paintings, due to the preservation of the dignity and high status of women in society.