بازجست تکثرگرایی فرهنگی(پلورالیزم) در عرفان

بحث به رسمیت شناختن و محترم شمردن هویت های فرهنگی مختلف که در ادبیات سیاسی غرب به آن «پلورالیزم» (pluralism) اطلاق می شود، در عرفان این سرزمین دارای ریشه ای عمیق و پیشینه ای درازدامن است؛ بررسی متون عرفانی کلاسیک و در کنار آن، مطالعة آنچه امروزه عرفان مدرن خوانده می شود- و در آثار شاعرانی چون سهراب سپهری و بیژن جلالی نمود می یابد- ارزشمندی و باورمندی به این گونه از تفکر را نشان می دهد. اصولا یکی از کلید واژه های عرفان اسلامی، مقوله ای است که ذیل عنوان «صلح کل» مورد بحث و بررسی قرار می گیرد؛ مبتنی بر این اندیشه، عرفا تمام انسان ها را بدون درنظرداشت عناصر تمایز بخش یا ارزش گذارنده، عزیز و محترم می شمارند و معتقدند که رنگ و نژاد و آیین و مسلک نمی تواند عامل افتراق و جدایی انسان ها باشد و دست مایة برتری یک گروه انسانی بر گروه دیگر شود. همین اندیشه است که بن ساخت یکی از ماندگارترین اشعار جهان را ساخته، و سعدی وار، «بنی آدم» را «اعضای یک پیکر» شمرده است. نتایج این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفته و داده های آن، کتاب خانه ای گردآوری شده است، اهمیت این تفکر را در مناسبات جهانی معاصر و آرمان «جهان بدون خشونت و جنگ» نشان می دهد.