گفتمان اجتماعی قدرت در اندیشه معرفتی عطار

عطار نیشابوری، شاعر و عارف نامی، در روزگاری آشفته و نابسامان به لحاظ اجتماعی و سیاسی زندگی می‌کرده و از آن تاثیر پذیرفته و در آثار خود اوضاع اجتماعی و سیاسی آن زمان را به نوعی به تصویر کشیده است. بنابراین با مطالعة آثار این شاعر نه تنها می‌توان به دیدگاه‌های انتقادی اجتماعی و انگیزه، و قصد او از نگارش این تحلیل‌ها پی برد، بلکه میزان حساسیت وی نسبت به مسائل اجتماعی را درک کرد. زیرا او با استفاده از شخصیت‌های تاریخی یا اسطوره‌ای در قالب حکایت و تمثیل‌‌های سیاسی و اجتماعی انگیزة کتمان معنی و گرایش به تمثیل رمزی، ترس از حاکم ستمگر و قدرت سیاسی حاکم بر جامعه را به تصویر کشیده است. یکی از نقدهای تمثیلی تند و بی پروای او دربارة حکام و پادشاهان (اسطوره‌ای و تاریخی) و نحوة حکمرانی‌ آنها است که به نظر می‌رسد در شخصیت بعضی از آنها دخل و تصرفاتی انجام داده و آنان را به شیوه‌ای که مد نظرش بوده، مطرح کرده است. پادشاهان و حوادث مربوط به آنها در مثنوی‌های عطار از تعدد و تنوع بسیاری برخور‌دارند و به نظر می‌‌رسد پادشاهان تاریخی در مثنوی‌های او حضور پررنگ‌تری دارند. هدف پژوهش حاضر آن است که با بررسی چهرة پادشاهان در مثنوی‌های عطار دریابد مهم‌ترین دیدگاه‌های انتقادی این شاعر نامی در عرصه سیاسی و اجتماعی چیست؟ رابطۀ این عنصر اجتماعی بازتاب‌یافته در مثنوی‌های وی با شرایط اجتماعی زمانۀ او چیست؟ شخصیت پادشاهان در مثنوی‌های او تا چه اندازه به چهرة تاریخی‌ آنها شباهت دارند و شناخت این شخصیت‌ها تا چه اندازه می‌تواند مخاطب را از شیوة کار عطار آگاه کند؟