بررسی طرح‌واره اضافی در سوره مبارکه بقره با تاکید بر نظریه زبان‌شناختی هاینه

مطالعات نحوی که توسط زبان شناسان (دستوریان) صورت می‌گیرد، یکی از شاخصه‌های زبان‌شناختی به شمار می‌رود. بررسی نحوی هر زبان معین، الگوی ایجاد دستور آن زبان بوده و این دستور نوعی مکانیزم است که جمله‌های زبان تحلیل شونده را تولید می‌کند. نظریه معاصر رویکرد زبان‌شناختی، توسط برند هاینه (1997م) مطرح شد. یکی از پر بسامدترین مباحث دستوریان نحوی در زبان عربی بحث اضافه است. بررسی این ساخت نحوی در قرآن کریم، بستر مناسبی برای تبیین و تحلیل اهداف تربیتی مورد نظر آن به‌ شمار می‌رود. طرح‌واره‌های اضافی به کار رفته در سوره بقره با تصویرآفرینی بجا و انتقال آگاهانه معانی مورد نظر به مخاطب، هوشمندانه‌ترین بازتاب آموزشی و تربیتی را در هر زمان و مکان برای بشریت به همراه دارد. بسامد بالای طرح‌واره‌ی اضافی در سوره مبارکه بقره، موجب برجسته‌سازی و نظم و انسجام ساختاری بافت قرآنی سوره گردیده است. در این نوشتار، با دو رویکرد توصیفی – تحلیلی و آماری، ابتدا نگاهی گذرا به سوره بقره و چارچوب نظریه طرح واره‌های اضافی شده است، سپس ساختار تعدادی از طرح واره‌های اضافی در سوره مذکور با تاکید بر الگوی زبان‌شناسی شناختی هانیه مورد بررسی قرار گرفته است.