بررسی نمود واژه ی « نی» در دیوان حزین لاهیجی

مهم ترین تاثیرات تصوف، در نگاه شاعران نسبت به واژه های کلیدی و پربسامد و یا نگاه عارفانه نسبت به آن هاست. بابررسی نمود این واژه ها در شعرشاعران پس ازمولانا، می توان به سیر تحول معنایی و نحوه ی کاربرد آن ها دست یافت. یکی از این واژه ها که بعد از نی-نامه ی مولانا معانی متعددی به خودگرفته، لفظ«نی» است. حزین لاهیجی، در میان شاعران شیوه ی هندی به دلایلی از جمله پیشینه ی علمی، محیط خانوادگی و اجتماعی که در آن بالیده است؛ بیش از دیگر شاعران این سبک، رنگ تصوف در اشعارش دیده می شود. در دیوان حزین لاهیجی در قالب های مثنوی، قصیده، غزل، قطعه و رباعی، واژه ی «نی» نود و یک بار تکرار شده است، که در این میان، هشت ترکیب و تعبیر کنایی تازه به دست آمد: نی سوده، نی خسروانی، نی در رگ ترهات شکستن، نی به ناف بداختر انداختن، داغ نی در کوچه بند استخوان دیدن، نی رعشه دار، نی به ناموس کردن و نی از بینوایی ها کوچه ی خموشانست. دیگر موارد استفاده بدین قرار است: تمثیلی از خود شاعر، سرایش توسط نی، خامه بودن نی، آتش در نی زدن، در معنی قلم و مجاز به علاقه آلیه از سخن، سخن سنجی نی، نی به طاق بلند افکندن، آتش زدن نی شاعر را، سرود عشق طی کردن مطرب با نی، دم اژدهایی نی، طی کردن شب فراق با دم گرفتن نی، نی به ناخن کردن، طرب انگیزی، نی محزون، تهی از خویش مانند نی، نی خیزران، شکرخایی کردن نی کلک، حیات دوباره ی مردگان، طفل نی سوار، نی وحدتسرا، همسری با بلبل، نی استخوان، لب بستن، ناله ی رسای نی، محفل افروزی مانند شمع طور، اثر عصای موسی داشتن.