بررسی برخی کهن الگوها در روایات عامیانه با تکیه بر فردوسی نامه انجوی شیرازی

کهن الگو یا آرکی تایپ صور ذهنی مشترکی است که ناخودآگاه جمعی بشر با پیشینه ای چندین هزار ساله و طولانی آن را از نسل های مختلف به آیندگان منتقل کرده و به صورت-های گوناگون در شوون زندگی بشر بازتاب یافته است. این صورت ها با جلوه گر شدن و بازتاب یافتن در نمادهای گوناگون عالم هستی به مرز خودآگاهی می رسند و برای انسان به عنوان موجودی که مخاطب اصلی و حقیقی آن است مفهومی تازه و ارزشمند به دست می-دهند. در این پژوهش با بررسی فردوسی نامه اثر ارزشمند انجوی شیرازی که حاوی روایات عامیانه و مردمی از داستان ها و حوادث تاریخ اساطیری و حماسی ملی ایران است برخی از مهم ترین و کاربردی ترین و پرتکرارترین کهن الگوها استخراج شده و با نگاهی تحقیقی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. در این اثر ارزشمند، گاه کهن الگوها در قالب ها و نمادهای ملموس و محسوس بازتاب یافته اند و گاه بر اساس امور متافیزیکی و غیرمحسوس نمایان شده اند. مهم ترین و برجسته ترین و پرتکرارترین این کهن الگوها در این دسته از روایات کهن الگوهای مادر، نقاب، دیو و پری، اعداد و رویا است که روایات مربوط به آن ها در برخی موارد با روایت اصلی شاهنامه تفاوت دارند و در نتیجۀ تاثیر و تاثر از روایات ملی برای هدف و مقصودی خاص ساخته و پرداخته شده اند.