کیفیت تعاملات اجتماعی در مدارس تاریخی ایران (مطالعات موردی؛ مسجد-مدرسه های تاریخی شهر قزوین)

همزیستی انسان ها با یکدیگر از ویژگی های بشری بوده و یکی از مهم ترین جنبه های این رفتارهای اجتماعی، نیاز به برقراری تعامل اجتماعی (به معنای ایجاد رابطه ای منجرشونده به واکنشی شناخته شده میان افراد) است. فقدان ارتباطات اجتماعی علاوه بر تاثیرات مخرب فردی، باعث مشکلات اجتماعی نظیر کاهش؛ حس سرزندگی، اعتماد اجتماعی و سرمایۀ اجتماعی می گردد. ضرورت این تعاملات در محیط های دانشگاهی جهت تاثیرگذاری بر هر دو زمینۀ پیشرفت تحصیلی و توسعۀ فرهنگ اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد. با توجه به تاکیدات اسلام بر آموزش و اهمیت مدارس علمیه در فصای شهرهای اسلامی، به بررسی تعاملات اجتماعی در مسجد-مدرسه ها در شهر تاریخی قزوین می پردازیم. با توجه به این که نقش و قابلیت های طراحی فضا و کیفیت فضاهای عملکردی در ارتقای تعاملات اجتماعی فضای معماری موثرند، احقاق خصوصیات پایداری اجتماعی مکان به ویژه در فضای آموزشی دانشگاهی به مثابۀ عاملی جهت ارتقاء کیفیت مکان به منظور افزایش بهره برداری آموزشی الزامی است. در این خصوص ابتدا با مطالعات کتابخانه ای به تعریف تعاملات اجتماعی و بیان شاخص ها و مولفه های آن پرداخته، سپس راهکارهای تحقق شاخص های مذکور را در مسجد-مدرسه های تاریخی شهر قزوین که محل تدریس دین و علم از زمان خود تا امروزه می باشند، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی بررسی نموده و با استفاده از استدلال منطقی جهت افزایش کیفیت تعاملات اجتماعی در فضاهای دانشگاهی، پیشنهاداتی نظیر راهکارهای؛ ایجاد امنیت محیطی-شخصی در قرارگاه های رفتاری، جهت تامین شاخص اعتماد اجتماعی - تنوع و انعطاف کاربری های معماری، تفکیک فضاهای عمومی و خصوصی و توجه به منظر، جهت تامین شاخص مشارکت اجتماعی و توجه به مقیاس انسانی و فراهم آوردن بستر مناسب رفتارها و فعالیت های متنوع جهت تامین شاخص انسجام اجتماعی، ارائه می شوند.