پدیدار شناسی سه آیین پیر شالیار، بوکه بارانه و بیل دانه در منطقه هورامان

اورامان یا هورامان یکی از مراکز مهم فرهنگی و تمدنی ایران زمین و منابع بازتولید رسوم و آیین های کهن باستان می باشد،که نقش قوم اصیل کرد این منطقه در پدید آوری این آیین ها مبرز و برجسته بوده است. این آیین ها و مراسمها علاوه بر در برداشتن جنبه های اجتماعی، مذهبی و اقتصادی، در اسطوره ها و باورهای کهن ریشه دارد. پژوهش حاضر به شیوه پدیدار شناسی و روش توصیفی- تحلیلی می کوشد سه آیین پیر شالیار، بوکه بارانه و بیل دانه در منطقه اورامان را مورد بازکاوی قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که پدیدار شدن سه آیین فوق، ریشه در ازمنه ایران باستان داشته و در طی زمان دچار تغییرات متنوعی شده اند. از جمله اینکه برگزاری جشن پیر شالیار در ماه بهمن و بر افروختن آتش ، قربانی کردن، مقابله با سرما و سردی به عنوان نماد اهریمن و آمادگی برای سرسبزی و بهار به عنوان سمبل اهورا و تاکید بر اهمیت پیری و پیر بودن به عنوان بالاترین درجه مهرپرستی و شفابخشی به عنوان یکی از رموز دست یابی به نظام معرفت و دانایی در ادیان مهری و زرتشتی در قالب اشاره به دانای رمزگو ، از دیرپایگی و قدمت کهن این جشن و شخصیت تاریخی حکایت می کند. آیین و مراسم بوکه وارانه یا عروسی باران نیز در واقع آرزو و تمنای باران در ایام خشکسالی است که مبارزه تیشتر به عنوان ایزد و ستاره باران در فرهنگی زرتشتی با دیو خشکسالی را یاد آور می شود که اغلب در تیر و آبان ماه برگزار می شود. نقش زنان و دختران در این آیین نیز مرتبط با آناهیتا و هدایا و قربانیهایی که تقدیم می شود، جملگی شارح سنت آیینی و مذهبی است که ریشه در اساطیر دارد. رسم و سنت بیل دانه نیز به دلیل وجود عناصر چهارگانه و مقدسی که از روزگار کهن تا کنون مقدس بوده اند ، نماد و سمبل روستانشینان و به خصوص طبقه کشاورز و تولید کننده است. زیرا که باروری و فراوانی از خصایص طبقه کشاورز است