شباهت ها و تفاوت های زبانشناختی دو گونه زبان کردی در هورامان: جافی - هورامی

بیشتر مردم منطقه­ی هورامان در استان کرمانشاە دارای دو گونه­ی زبانی جافی متعلق به گویش مرکزی و هورامی در گویش گوران زبان کوردی هستند. هورامی بیشتر در شهرستان پاوە و جافی هم غالبا در شهرستانهای جوانرود، روانسر و ثلاث صحبت می­شود. این پژوهش به­منظور توصیف و بررسی برخی شباهت­ها و تفاوت­های زبانشناختی شامل واجی، ساختواژی، واژی، نحوی و معنایی هر دو گونه و میزان فهم متقابل بین سخنوران این دو گونه از دو گویش متفاوت زبان کُوردی انجام­ می­گردد. از نظر واجشناسی، سخنوران هر دو گونه از 34 واج عمدە زبان کُوردی شامل 27 همخوان و 7 واکه استفادە می­کنند؛ با اینحال، هورامی از یک همخوان (ð) و یک واکه­ (ɯ) بیشتر و جافی هم از یک همخوان (ᵑ) اضافه در برخی موقعیت­های بهرە می­گیرند. هردو هم از یک ساخت هجای مشابه برخوردارند. بین ترتیب و ساختار ترکیب وصفی و اسمی این دو شباهت وجود دارد؛ درحالیکه، صورت نقش­نمای اضافه بین دو اسم در ترکیب اسمی ملکی و نشان اسم مصدرساز در آنها متفاوت است. از لحاظ نحوی هم ترتیب اصلی کلمات با توجه جملات حاوی افعال دومفعولی آنها شبیه به هم است؛ هرچندکه از لحاظ مطابقت یعنی شخص، شمار و جنسیت (تنها در هورامی) از شناسه­های متمایزی استفاده می­کنند. همچنین حالت­نماهای مفعولی، غیرفاعلی، ملکی (تنها در هورامی) و مکانی هنوز هم بر روی گروه­های اسمی دو گویش دارای تظاهر آوایی متفاوتی هستند. شباهت صوری و مفهومی بین بیش از نیمی از 100 واژە­ی پایه­ی فهرست سوادش (1971) در میان هورامی و جافی هم مشاهدە می­شود. علیرغم تفاوت­ها، فهم متقابل در مرز زبانی این دو گونه وجود دارد؛ بااین وجود، تمایل اکثر سخنوران هورامی در استفادە از جافی، فهم متقابل هورامی به وسیله جافها را در نواحی دورتر از مرز زبانی آنها کاهش می­دهد