پیامد ثبت میراث جهانی و توسعه گردشگری در منطقه هورامان از دیدگاه جامعه محلی

میراث بشری و عناصر ملموس و ناملوس آن همواره به عنوان یک محرک گردشگری و جاذبه ای مهم برای گردشگران تلقی شده است. در همین راستا مطالعات زیادی پیرامون اهمیت ثبت جهانی میراث بشری در توسعه گردشگری در کشورهای مختلف انجام شده است که بر اساس آن‏ها، ثبت در فهرست میراث جهانی اغلب اثرات مثبت اقتصادی به دنبال داشته است. در هر صورت، این اثرات بسته به میزان توسعه گردشگری یک مقصد و داشتن برنامه های توانمند سازی و ظرفیت سنجی جوامع محلی متفاوت بوده است که اغلب بیانگر عملکرد گردشگری در این مقاصد به عنوان شمشیر دو لبه است. ثبت جهانی هورامان به عنوان میراث جهانی یونسکو ضمن اینکه می تواند اثرات مثبت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زیادی برای منطقه به ارمغان بیاورد، در صورت عدم مدیریت صحیح و برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری می تواند عملکرد معکوس داشته باشد. در این میان، بررسی دیدگاه و رویکرد جامعه بومی برای درک اثرات و به طبع آن، ارایه راهکارهای مدیریتی برای کنترل آثار منفی بسیار ضروری به نظر می رسد. هدف از مطالعه حاضر بررسی دیدگاه و رویکرد جامعه میزبان در مورد ثبت هورامان به عنوان میراث فرهنگی یونسکو و توسعه گردشگری است. روش کیفی با بکارگیری مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته با اقشار مختلف جامعه بومی در منطقه هورامان می تواند روشی مناسب برای دستیابی به اهداف تحقیق حاضر باشد. به همین منظور مصاحبه های عمیق با 23 نفر از جامعه محلی در منطقه هورامان در اردیبهشت 1401(مناسب ترین زمان سفر به منطقه که اوج سفر نیز محسوب می گردد) صورت گرفت. نتایج تحقیق بیانگر رضایت عمومی مردم از ثبت منطقه به عنوان میراث یونسکو و کسب اثار اقتصادی و غیر اقتصادی حاصل از گردشگری است. اما توسعه گردشگری سبب نگرانی های اقشار مختلف بخصوص قشر سنتی جامعه در مورد رواج الگوهای ساختارشکنانه فرهنگی، به خطر افتادن ارزش های مذهبی و همچنین تخریب بافت بومی منطقه بواسطه رواج گردشگری بدون برنامه شده است. از طرفی هم توسعه گردشگری باعث بوجود آمدن زمینه های مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی شده است که در گذشته مرسوم نبوده است.پژوهش حاضر راهکارهایی برای توسعه پایدار گردشگری در منطقه میراث جهانی هورامان پیشنهاد خواهد کرد