رهیافتی در عرف و جایگاه آن در اندیشه فقهاء امامیه و اهل سنت

هدف از این مقاله بررسی جایگاه عرف در اندیشه ی فقهاء امامیه و اهل سنت و نحوه ی به کارگیری آن در استنباطات فقهی است.همچنین جهات ارجاع به عرف در نظام های حقوقی جهان غرب و عالم اسلام مورد بررسی قرار گرفته و وجوه اشتراک و مفارقت هر یک از آنها بررسی می شود.به طور کلی در نظامات حقوقی سه دیدگاه نسبت به عرف مطرح است: 1)عرف به عنوان منبع اصلی و مستقل در تقنین(نظام حقوقی غرب) 2)عرف کاشف از حکم الهی هم عرض با سایر ادله.(اکثر اهل سنت) 3)تشخیص مراد متکلم توسط عرف(فقهاء امامیه)؛ نگاه اندیشمندان شیعه به عرف آن است که عرف سبب تشخیص ظهور مفردات و ترکیبات کلام است، با این نگاه که وقتی ظهور عرفی از مفردات و ترکیبات کلام به دست آید گفته می شود که مراد شارع نیز همین ظهور عرفی است.بنابر این عرف در فقه امامیه مستقیما از ادله ی استنباط احکام به حساب نمی آید و حجیت آن منوط به امضاء و عدم ردع از جانب شارع مقدس است. عناوینی مانند مناسبت حکم و موضوع، الغاء خصوصیت و مذاق شریعت که در استدلال های فقهی، اصولی فراوان استعمال می شود، در حقیقت مصادیق خاصی از تشخیص ظهورات عرفی می‌باشند که موجب توسعه و تضییق کلام می شوند.در پژوهش پیش رو تبیین جامعی راجع به هر یک از عناوین و ظهورات عرفی ارائه می شود.