کربلا؛ داستانی جاری در سقاخانه‌ها

رخ‌داد تحسین‌برانگیز، تاثیرگذار و شگفت‌انگیز عاشورا، تا همیشه تاریخ، از زوایا و دیدگاه‌های گوناگون، در تمامی ارکان جامعه بزرگ و سترگ اسلام، نشانه‌هایی بر جای نهاده است. اصولاً فلسفه احداث سقاخانه ها ارتباط تنگاتنگی با واقعه عاشورا، بخصوص شهادت حضرت ابوالفضل (ع) دارد، ایرانیان آب را علامت برکت می‌دانند چرا که نماد زندگی معنوی و ذات خداوندی است که به وسیله خداوند عطا می‌شود، آب به خودی خود فضیلتی تزکیه کننده دربردارد و به همین دلیل مقدس شمرده می‌شود و به همین سبب همواره ساقی نزد ایرانیان دارای ویژگی‌های معنوی خاصی است. این بناهای مذهبی در گذشته یکی از مظاهر خدمات شهری محسوب می‌شدند که برای رساندن آب تمیز به مردم در حالِ گذر در معابر و همچنین روشن نگه داشتن کوچه ها و برای گذر در تاریکی شب ایجاد شده بودند ولی با گذر زمان کاربرد مذهبی آنها بیش از ساختار شهری و خدماتی آنها مورد توجه قرار گرفت. بناهای دکانی شکل در معابر پررفت و آمد شهرها برای دسترس قرار دادن آب آشامیدنی سالم به عابران که اغلب شمعی یا چراغ نفتی کوچک ارزان‌قیمتی در آنها روشن بوده تا در شبها امنیت معابر را تامین کند و شروران و بدکاران، محل امنی در کوچه‌ها نداشته باشند. تعدادی از سقاخانه ها به صورت شخصی ساخته شده و تعدادی دیگر بنای یکی منزل مسکونی را تشکیل می‌داده‌اند. گروهی وقف عام بوده‌اند و گروهی هم دولتی ساخته و اداره می‌شده‌اند. سقاخانه ها بیشتر جنبه خدماتی داشته و بانی آن و بعد دیگران از آن به منظور ثواب نگهداری می‌کردند، برخی سقاخانه ها دائم بود و برخی در زمان های خاص به ویژه فقط در عزاداری‌ها و محرم برپامی شد.