کارکردهای فرهنگ شهادت در جامعه شیعی

مرگ، تقدیر لایتغیر انسان است و مرگ اندیشی، همواره ذهن بشر را به خود معطوف داشته است. در مواجهات مادی، مرگ پایان راه و ناامیدی است در حالیکه، در مواجهات الهی، در سایه مفهوم معاد، مرگ میتواند عامل مهم و موثری در ایجاد تحرک و نشاط و انگیزه در انسان و جامعه باشد. دین اسلام به عنوان یک دین الهی، با استفاده از مفهوم شهادت (به عنوان مرگی آگاهانه و ارادی)، ظرفیتی عظیم در مفهوم مرگ ایجاد کرده و با تبدیل شهادت به یک مفهوم و مقوله فرهنگی، آن را در خدمت بهروزی و بهزیستی انسان ها قرار داده است. در این میان جوامع شیعی به طور اخص، با تجربه تاریخی عاشورا که از آن به بال سرخ شیعه یاد میشود، جایگاه ویژه ای در استفاده از این ظرفیت داشته است. پژوهش حاضر با روش کیفی تحلیل اسنادی و با استفاده از ابزار فیش برداری در پی پاسخ به این سوال است که؛ کارکردهای فرهنگ شهادت در جامعه شیعی چیست؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که براساس رویکرد کارکردگرایانه و سیستمی، فرهنگ شهادت در عرصه اجتماعی کارکردهایی چون؛ حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و کاهش آسیب های اجتماعی داشته و در عرصه سیاسی کارکردهایی چون؛ افزایش قدرت نرم، امنیت پایدار، ثبات سیاسی، عزت، اقتدار، استقلال، نفی سلطه، استکبارستیزی، ظلم ستیزی، حفظ تمایت ارضی، یکپارچگی سرزمینی و منافع ملی و فراملی داشته است. همچنین در زمینه فرهنگی، منجر به رشد مولفه هایی چون؛ ایثار، امید، پویایی، صبر، همت، مقاومت، عدالت خواهی، آزادی خواهی، زهد، عزت نفس، اخلاص و تقوا در جامعه و نظام شیعی گشته است.