بررسی مولفه های پایداری در معماری سیستان با هدف مدیریت انرژی در ساختمان (مطالعه موردی: آثار پیش از اسلام در محوطه کوه‌‌خواجه)

معماری پایدار یکی از ایده‌های برنامه‌ریزی و طراحی برای ساخت و از جمله مباحثی است که امروزه به‌واسطۀ فراگیری و اهمیت موضوعات مورد بحث آن، در سطح گسترده‌ای به‌ویژه محافل علمی و دانشگاهی در عرصۀ عمل و بنیادهای حرفه‌ای مورد آزمایش و پژوهش است. در این مقاله با هدف شناخت مولفه‌های پایداری، پس از جستجو در مفاهیم پایداری و توسعۀ پایدار، به مفاهیم پایداری در معماری پرداخته شده و اصول و ویژگی‌هایی که یک ساختمان باید داشته باشد تا معماری پایدار به حساب آید بیان شده است. روش این پژوهش که از نوع کیفی و با رویکرد توصیفی است مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی است. به استناد این روش، معماری گذشته سیستان به‌طور عام و قلعه کافرون کوه‌خواجه سیستان به‌طور خاص مورد مداقه قرار گرفته است و با بررسی و تحلیل این معماری و اثر مولفه‌های اقلیمی و طبیعی بر آن، مشخص شده است که فنون و قواعد به‌کار رفته در آن واجد شاخص‌های پایداری بوده و توانسته است به نحو شایسته‌ای به مسائل محیطی خود پاسخ دهد؛ بنابراین می‌توان معماری سیستان را معماری پایدار به حساب آورد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان‌دهنده استفاده از سقف‌های گنبدی، تهویۀ مطبوع طبیعی، ایوان در جبهۀ جنوبی بنا و جلوی اتاق‌ها، ضخامت زیاد دیوارها و بکارگیری مصالح با ظرفیت حرارتی مناسب، بوم‌آورد و سازگار با اقلیم در معماری پیش از اسلام منطقه سیستان با هدف پایداری می‌باشد.