مطالعه تطبیقی روایت‌ فارسی میرحسینی هروی از داستان «محاکمه انسان و حیوان» با اصل عربی آن در رسائل اخوان‌الصفا

داستان «محاکمه انسان و حیوان» یک داستان بسیار کهن است که قدیم‌ترین روایت آن، فعلا در رسائل اخوان‌الصفا موجود است. در این داستان، اقسام حیوانات از جور آدمیان در محضر ملک جنیان شکایت می‌کنند. در زبان فارسی دست‌کم ده روایت از این داستان در سده‌ها مختلف ترجمه و اقتباس و روایت شده است. یکی از این ترجمه/ اقتباسها در فصل سوم کتاب طرب‌المجالس میرحسینی هروی از قرن هفتم و هشتم به جا مانده است. در این تحقیق، روایت فارسی این نویسنده را با روایت عربی اخوان‌الصفا مقایسه کرده‌ایم. این تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شده و روش گرد‌آوری اطلاعات آن، به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای بوده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روایت حسینی هروی فرق بسیاری با روایت عربی دارد. هروی بخشهای زیادی از داستان را حذف کرده و بخشهایی دیگر بر آن –مخصوصا در آغاز داستان- افزوده است. برخی شخصیت‌ها را تغییر داده و بسیاری از از بخش‌های گفتگویی داستان را کوتاه کرده و حجم آن را به دو پنجم اصل روایت عربی کاسته است.