بررسی اشعار بیژن سمندر بر اساس مکتب نشانه‌شناسی فرهنگی تارتو (1973)

شانه‌شناسی علم مطالعه نشانه‌ها و به بیان دیگر، علمی است که به مطالعه نظام‌مند تمامی عوامل که در ایجاد و یا تاویل نشانه و یا در فرایند دلالت دخیل‌اند، می‌پردازد. یکی از مباحثی که در این رابطه از دهه های گذشته مطرح شده و با مباحث زبان شناختی نیز ارتباط تنگاتنگی دارد، بحث نشانه‌شناسی فرهنگی است که جایگاه ویژه‌ای در میان زبان‌شناسان و نشانه‌شناسان روس دارد. این پژوهش می کوشد با اتکاء به آرا و نظرات نشانه‌شناسان مکتب تارتو (1973) که عمدتا مبتنی بر لایه‌های معناشناختی فرهنگی نشانه‌های زبانی است، اشعار بیژن سمندر، شاعر پرآوازه‌ی ادب عامه‌ی شیراز بپردازد تا از این رهگذر، ضمن بررسی تحول نشانه‌های زبانی با توجه به رویدادهای مختلف فرهنگی و اجتماعی در طول زمان، زمینه‌ی پژوهشی جدیدی را به عنوان یکی از حوزه‌های کاربردی نشانه‌شناسی فرهنگی در ادب و فرهنگ عامه، به جامعه ی زبان شناسی عرضه دارد. از همین رو، تعداد 233 نشانه که به لحاظ جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی در چارچوب نظری این پژوهش قابل بررسی بود از کتاب شعر شیراز استخراج گردید و با توجه به معدود منابع در دسترس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در ادامه با توجه به شم زبانی نگارنده (که خود از گویشوران بومی این گونه زبانی است) و همچنین پرسش میدانی به صورت طراحی و اجرای پرسش‌نامه محقق ساخته از یک نمونه‌ی تصادفی 100 نفره در دسترس که در این خصوص مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت، مشخص شد که از این تعداد، 123 نشانه به دلایل مختلفی همچون وجود مترادف‌هایی در خود گونه شیرازی و یا معیار از گونه امروزی به کلی حذف گردیده است و همچنین تعداد 16 نشانه دچار جرح و تعدیل معنایی قرار گرفته اند. از مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش، می‌توان به مشخص ساختن ریشه‌های تاریخی و اجتماعی و به طور کلی سازوکار جذب و یا طرد بیش از 120 نشانه اشاره کرد.