تصریح‌های پرتکرار مترجمان فارسیِ آثار داستانی و فلسفی: دگرگونی‌های تصریح‌گر در عملیات تعبیرگری «نظرگاه

ترجمۀ بینازبانی با انتقال متن از یک نظام زبانی- فرهنگی به یک نظام زبانی- فرهنگی دیگر، زمینۀ مستعدی است که امکان سوءفهم نمادهایی را فراهم می‌آورد که فهمِ «درست» آنها در گرو اشرافِ بیشینه بر نظرگاه اختیارشدۀ گوینده/ نویسنده است. در این پژوهش می‌کوشیم انواع سازوکارهای کاربست تصریح نظرگاه، یا سازوکارهای پیش‌زمینه‌سازی اجزای دانش زمینه‌ای، را صورت‌بندی کنیم؛ افزون بر این خواهیم کوشید با فراوانی نسبی کاربست گونه‌های مختلف این سازوکار در ترجمۀ فارسی متون داستانی و فلسفی را شناسایی و مقایسه نماییم. این پژوهش نشان می‌دهد که سازوکار تثبیت حضور دامنه‌ای مصداق، که یکی از سازوکارهای تصریح نظرگاه است، خود، حاوی سه زیر بخش است: الف) تاخیر در انتقال مصداق از دامنه به کانون، ب) جایگزین‌سازی فاعل دامنه‌ای با فاعل کانونی و ج) معکوس‌سازی ترتیب هم‌ارجاعی. افزون بر این، تحلیل پیکره‌بنیاد حاکی از این است که اولاً میزان بهره‌گیری مترجمان فارسی از سازوکارهای زیرمجموعۀ پیش‌زمینه‌سازی اجزای زمینۀ مشترک، در متون داستانی وفلسفی، تفاوت معنی‌داری ندارد، و دوماً، «کاهش منظروابستگی» پراقبال‌ترین شیوۀ تصریح‌گری در هر دو خرده‌پیکرۀ داستانی و فلسفی است .