تحلیل آثار و ضمانت اجراهای اشتباه در حقوق ایران و اروپا

در اصول حقوق قراردادهای اروپا بر اساس ماده 103 4 و در اصول قراردادهای تجاری بین المللی براساس ماده 3-2-2 اشتباه موضوعی و حکمی مورد پذیرش قرار گرفته است که ضمانت اجرای آن حق ابطال برای اشتباه باشد. اعمال این ضمانت اجرا منوط به اساسی یا موثر بودن اشتباه است و در مواردی که اشتباه کننده نخواهد حق ابطال خود را اعمال کند حق تطبیق قرارداد یا دریافت خسارت برای وی وجود خواهد داشت. در یک جمع بندی کلی شرایط یک اشتباه موثر و اساسی در اصول حقوق قراردادهای اروپا عبارت اند از: 1- اگر طرف اشتباه کننده حقیقت را میدانست یا قرارداد را منعقد نمیکرد یا در شرایط کاملا متفاوتی دست به انعقاد قرارداد میزد و -2 طرف دیگر نیز همان اشتباه را انجام داده باشد یا اشتباه به وسیله ی اطلاعات نادرست طرف دیگر به وجود آید یا این که طرف دیگر از این که اطلاعات نادرست هستند مطلع بوده یا باید مطلع می بوده است و طرف مقابل را برخلاف حسن نیت و معامله منصفانه در اشتباه باقی گذارد و -3 اشتباه قابل توجیه باشد یا خطر اشتباه مفروض نباشد یا طرف اشتباه کننده در به وجود آمدن اشتباه نقشی نداشته باشد. همچنین شرایط یک اشتباه موثر و فاحش در اصول قراردادهای تجاری بین المللی عبارت اند از: -1 اشتباه چنان با اهمیت باشد که اگر یک شخص متعارف در موقعیت اشتباه کننده قرار میگرفت یا قرارداد را منعقد نمی کرد یا در شرایط کاملا متفاوتی دست به انعقاد قرارداد می زد و -2 طرف دیگر نیز همان اشتباه را مرتکب شده باشد یا موجب وقوع اشتباه گردیده یا از اشتباه مطلع بوده یا باید مطلع می بوده است و برخلاف معیارهای تجاری متعارف در معامله ی منصفانه طرف مقابل خود را در اشتباه باقی گذارد و 3 - طرف اشتباه کننده در به وجود آمدن اشتباه مرتکب تقصیر سنگین نشده باشد یا اشتباه در ارتباط با موضوعی نباشد که مسوولیت ناشی از آن را طرف اشتباه کننده به عهده گرفته یا با توجه به اوضاع و احوال باید به عهده می گرفته است.