بررسی عوامل اجتماعی موثر بر عرفی شدن دین (مورد مطالعه: مردم شهر گناباد)

این تحقیق با رویکرد کمّی، به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه به مطالعه ی میزان عرفی‌شدن و برخی عوامل اجتماعی موثر بر آن پرداخته است. جامعه ی آماری تحقیق، تمامی شهروندان 15 تا 65 سال ساکن شهر گناباد را شامل می گردد که از میان آن ها 382 نفر به شیوه ی نمونه‌گیریِ خوشه‌ایِ چندمرحله‌ای و با استفاده از فرمولِ کوکران به عنوان نمونه ی مورد بررسی انتخاب شدند. چارچوب نظری پژوهش، تلفیقی از نظریه ‌ ‌های کارل دابلر و برایان ویلسون است. عرفی شدن، متغیر وابسته‌ ی این تحقیق است و متغیرهای مستقل نیز، علاوه بر متغیرهای زمینه‌ای، عبارت اند از: ملی‌گرایی، علم‌گرایی، میزان استفاده از رسانه‌های همگانی، نظارت اجتماعی، تکثرگرایی، میزان دین داری، و مسوولیت‌پذیری مدنی. یافته های مربوط به میانگینِ عرفی‌شدن بیان گر آن است که میزان عرفی‌شدن مردم شهر گناباد در حد متوسط است. هم چنین، یافته ها نشان می دهد که رابطه ی معناداری بین عرفی‌شدن با دو متغیر جنیست و خاستگاه اجتماعی وجود ندارد. با این حال، بین عرفی‌شدن و متغیرهای علم‌گرایی، تکثر‌گرایی، ملی‌گرایی، نظارت اجتماعی و مسوولیت‌پذیری مدنی رابطه ی مستقیم و معناداری مشاهده شده است. از سوی دیگر، یافته ها نشان می دهد که بین دو متغیر سن و دین‌داری با عرفی شدن رابطه ای منفی و معکوس وجود دارد. علاوه بر این، نتایج آزمون مدل در تحلیل رگرسیون چندمتغیره حاکی از آن است که متغیرهای مستقلِ انتخاب شده در این تحقیق، در مجموع، حدود 31 درصد از تغییرات متغیر وابسته، یعنی عرفی شدن، را تبیین و پیش بینی می‌کنند.