بررسی تعارض ادله در اصول فقه

نظریه حکومت و ورود از ابتکارات شیخ انصاری به شمار می‌آید که در استنباط احکام شرعی و در برخورد با ادله کاربرد فراوان دارد. نظریه‌های حکومت و ورود در بحث تعارض مورد استفاده قرار گرفته است و به نوعی راه‌گشای آن می‌باشد. تعارض عبارتست از ناسازگاری مدلول دو دلیل به گونه تناقض و یا تضاد به صورت دو مقوله مستقر و غیر مستقر عنوان شده است؛ به عبارتی هرگاه واقعاً میان مدلول تنافی به گونه‌ای تناقض یا تضاد وجود داشته باشد آن را تعارض مستقر می‌نامند، ولی در مواردی که هرچند به نظر اول میان ادله تعارض وجود داشته باشد، اما پس از اندک تاملی عرف به راه حل آن به آسانی دست یابد و در واقع به علت فقدان شرایط تضاد و تناقض، تعارضی وجود نداشته باشد آن را تعارض غیر مستقر (ظاهری) می‌نامند. نظریه‌های حکومت و ورود از راه‌حل‌های رفع تعارض غیرمستقر (ظاهری) می‌باشند گرچه از دیگر روش‌هایی نظیر تخصیص و تخصص هم می‌توان بهره جست.در حکومت ابتدا دلیل عامی برای موضوعی وجود دارد، سپس دلیل دوم برخی از افراد دلیل اول را از موضوع آن به طور اعتباری و تعبّدی (نه واقعی) خارج می‌کند تا آن افراد از حکم خارج شوند و برعکس آن هم می‌شود که برخی از افراد که حقیقتاً داخل در موضوع دلیل عام نمی‌باشند به طور تعبدی داخل در موضوع دلیل عام نماید و در نظریه ورود، افرادی را که واقعاً جزء حکم عامی هستند را تعبداً (به موجب قانون یا شرع) از شمول قانون خارج یا افرادی که واقعاً جزء حکم عامی نیستند را تعبداً (به موجب قانون یا شرع) وارد آن قانون نمود.