مطالعه تطبیقی «اهداف تربیت اجتماعی» در دوره آموزش ابتدائی ایران و ژاپن

هدف پژوهش حاضر، مقایسه اهداف تربیت اجتماعی در نظام آموزشی ایران و ژاپن از منظر سیاست های کلان و تحلیل محتوای کتب دوره ابتدائی، جهت ارائه راهکارهایی برای تحقق تربیت اجتماعی مطلوب در نظام آموزشی است. این پژوهش برخوردار از راهبرد کیفی است. روش پژوهش، تطبیقی (کیفی) و برای تحلیل داده ها و ارائه نتایج از رویکرد ناحیه ای بردی استفاده شده است. سطح تحلیل و واحد مشاهده تحقیق ' کلان ' (کشور) و استراتژی انتخاب نمونه ' نظام های اجتماعی متفاوت، نتایج آموزشی متفاوت ' بر اساس رویکرد ' آشنا سازی غریبه ها ' است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که هر دو نظام آموزشی ایران و ژاپن در فرایند جامعه پذیری دوره ابتدایی برای فرد و جامعه اصالت قائل هستند و تربیت اجتماعی را معادل فرآیند «اجتماعی شدن» افراد تلقی می‌کنند. با این تفاوت که در نظام آموزشی ژاپن با وجود اصالت قائل شدن به فرد، توجه به فرد بسیار کم رنگ تر از توجه به جامعه است و نظام آموزشی ژاپن علاوه بر اصالت قائل شدن به فرد و جامعه ملی به جامعه فرا ملی نیز اصالت قائل شده است، در حالی که این امر در نظام آموزشی ایران بسیار کمتر مورد توجه قرار گرفته است و می‌توان این میزان توجه اندک را نادیده گرفت. نظام آموزشی ژاپن در دوره ابتدایی در مقایسه با نظام آموزشی ایران توجه سیاستی و فرایندی بسیار قوی تری به تربیت اجتماعی کودکان دارد. اهداف تربیت اجتماعی کودکان ایرانی متاثر از سه عنصر دین، سنت و آداب و رسوم ملی – محلی و تحولات زندگی مدرن می‌باشد، نظام آموزشی ایران درصدد است در فرایند تربیت اجتماعی، افرادی را تربیت کند که سه بعد هویت ایرانی در رفتار اجتماعی آنان تجلی یابد، در حالی که در دوره ابتدائی ژاپن، اهداف اجتماعی بیش از پیش متاثر از تحولات دنیای مدرن قرار گرفته است و آنچه مورد توجه است، ارتباط تنگاتنگ اهداف تربیت اجتماعی با مسائل اجتماعی و دنیای واقعی دانش‌آموزان است. توصیه سیاستی کلان و کلیدی این پژوهش، بازنگاری و بازآفرینی رویکردهای راهبردی و سیاستی به تربیت اجتماعی و معطوف نمودن اهداف تربیت اجتماعی به زندگی اجتماعی واقعی و روزمره کودکان در دوره آموزش ابتدایی ایران است.