مطالعه تطبیقی آموزش تغییرات اقلیمی در برنامه درسی مقطع متوسطه کشور ایران و چند کشور منتخب

کره زمین را می‌توان در چهار بخشی اصلی هواکره، آب‌کره، سنگ‌کره و زیست‌کره مورد مطالعه و بررسی قرار داد. سیستم اقلیم زمین، سیستمی پویا است که در آن انرژی، آب و کربن، دائماً بین این چهار بخش در حال تبادل هستند. بعد از انقلاب صنعتی، تغییرات اقلیمی باعث ایجاد دگرگونی‌های زیادی در برخی چرخه‌های طبیعی مانند چرخه آب، فصل‌ها و ... شد. بخش عمده‌ای از این تغییرات، در تعامل بین آب‌کره و هواکره، قابل مشاهده است. به همین دلیل، برای بررسی‌ها و اقدامات دقیق‌تر در این رابطه، بخش مهمی به نام یخ‌کره، به زیرمجموعه آب‌کره اضافه شد که مطالعات پژوهشی زیادی بر روی آن در حال انجام است. تغییرات اقلیمی، سبب ایجاد تحولات زیادی در زمین مانند گرمایش جهانی، بالا رفتن سطح آب دریاها، تشدید اثر گلخانه‌ای و تغییر در ساختار یخ‌کره شده که چالش‌های بسیار جدی را برای کشورهای مختلف جهان ایجاد کرده است. به همین دلیل آموزش مرتبط با آن در اولویت‌ برنامه درسی بسیاری از کشورها قرار گرفته که به دلیل ارتباط نزدیک این موضوعات با آموزش علوم پایه، می‌توان ردپای آن را در این کتاب‌ها مورد جستجو و بررسی قرار داد. گفتنی ا‌ست، از موثرترین رویکردهای پرداختن به این موضوع بین‌رشته‌ای و مهم، رویکرد زمینه‌محور است. هدف از این پژوهش، بررسی و مقایسه میزان پوشش دادن محتوای مرتبط با تغییرات اقلیمی، در کتاب‌های درسی علوم پایه مقطع متوسطه چند کشور جهان است.این پژوهش، یک مطالعه تطبیقی است که به روش چهار مرحله‌ای بردی انجام شده است. نمونه‌های مورد مطالعه از کتاب‌های درسی علوم پایه کشورهای ایران، فرانسه، هندوستان و استرالیا انتخاب شده و موضوعات تغییرات اقلیمی، اثر گلخانه‌ای، گرمایش جهانی و ساختار یخ‌کره و آب‌کره در این نمونه‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بررسی‌های ما نشان می‌دهند که در کتاب‌های علوم تجربی، شیمی و انسان و محیط زیست ایران تا حد قابل قبولی به موضوعات اثر گلخانه‌ای و گرمایش جهانی پرداخته شده و کشور فرانسه به یخ‌کره و سایر موضوعات مرتبط با یخ‌کره و تبعات تغییر در آن پرداخته است. استرالیا به افزایش سطح آب دریاها هم توجه کرده و هندوستان هم تا حدی به موضوعات مختلف مرتبط با تغییرات اقلیمی پرداخته است. نکته جالب‌تر آن که کتاب‌های کشور فرانسه به شیوه تعاملی‌ و با رویکرد فعال این موضوعات را آموزش داده‌اند.

a comparative study of climate change education in iran’s secondary schools curriculum and some selected countries

the earth can be studied and investigated in four main categories of atmosphere, hydrosphere, lithosphere and biosphere. the global climate of earth, is a dynamic system in which energy, water and carbon are continuously exchanged between these four parts. after the industrial revolution, the climate change, cause many evolutions in some natural cycles like water cycle, seasons and etc. the main part of these changes, is observable in interaction of hydrosphere and atmosphere. so, for further investigations and more precise actions, an important sub-part called cryosphere, was added to hydrosphere, on which many researches are being done. climate change results in many evolutions on earth like global warming, sea level rise, enhancement of greenhouse effect and altering the cryosphere structure which cause serious challenges for some countries. hence, climate change education has been included in the curriculum of many countries and because of its relationship to science education, it can mainly be found in science books. one of the most effective approaches of teaching this interdisciplinary important subject, is thematic approach. the main purpose of this research, is the comparative study of climate change education in science books of high schools in some selected countries.this research, is a comparative one based on four-step bereday’s model. the sample are chosen from science books of iran, france, australia and india and topic of climate change, greenhouse effect, global warming, cryosphere and hydrosphere have been searched in those books. the results show that in iran, the textbooks of science, chemistry and human and environment include some educational issues on greenhouse effect and global warming. french textbooks have more interactive contents on cryosphere and many other related topics. australia has also paid attention to sea level rise and india has somehow include climate change topics.