مطالعه تطبیقی آراء تربیتی ابونصر فارابی و ایمانوئل کانت در باب فلسفه معلّمی

یکی از اساسی ترین مولفه های هر سازمانی بویژه در نظام آموزشی، نیروی انسانی آن سازمان است که در این میان نقش معلم انکار ناپذیر است. از جمله راه های بهبود صلاحیت معلمی نیز یافتن فلسفه معلمی از دیدگاه صاحب نظران این عرصه می باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی آراء و اندیشه های تربیتی ابونصر فارابی و ایمانوئل کانت در باب فلسفه معلّمی است. در ابتدای کار برای هر فیلسوف شرحال، آثار علمی و آراء فلسفی پرداخته و در ذیل آن ها به مباحثی چون تعریف، جایگاه، اصول، اهداف، روش تعلیم و تربیت و نیز ویژگی های شخصی و حرفه ای معلم از دیدگاه دو متفکّر بزرگ غرب و شرق اشاره شد. این پژوهش در زمره پژوهش های تطبیقی قرار می گیرد و ابزار آن نیز شامل فرم های فیش برداری، و داده ها نیز با استفاده از شیوه های تحلیلی کیفی، جمع آوری و تحلیل شده است. نتایج تحقیق مبین آن است که هر کدام بنا بر دانش، جهان بینی و تفکرات فلسفی اندیشه های معینی درباره ی تعلیم و تربیت و معلمی بیان کرده اند. کانت بدلیل اینکه ورای وجود انسان و عقل عملی چیزی را قبول ندارد، تربیت را امری کاملاً انسانی قلمداد می کند. نظام تربیتی کانت ضمن آنکه بر فعالیت شاگرد تاکید می کند، نظامی معلّم محور بوده و روش تدریس سقراطی را مطرح می کند. ولی آراء فارابی رنگ دینی دارد و دین سازنده تفکرات و مبنای اصلی تعلیم و تربیت اوست. این مبنای اصلی به عنوان چتری بر نظام تربیتی او سایه افکنده است و معلّم اصلی انسان را عقل فعال می داند همچنین روش های اصلی تدریس مورد نظر فارابی، اقناع و برهان است. آراء فارابی با نظام تعلیم و تربیت کنونی با توجه به اسناد بالادستی تا حدودی همخوانی بیشتری دارد.

a comparative study of abu nasr farabi's and immanuel kant's educational views in chapter teacher's philosophy

one of the most essential components of any organization, especially in the educational system, is the human resources of that organization, among which the role of the teacher is undeniable. one of the ways to improve the teacher's qualification is to find the teacher's philosophy from the point of view of experts in this field. in this regard, the aim of the present study is to compare the opinions and educational ideas of abu nasr farabi and immanuel kant about the philosophy of teachers. at the beginning of the work, for each philosopher, shahral discussed scientific works and philosophical opinions, and below them discussed topics such as definition, position, principles, goals, methods of education, as well as personal and professional characteristics of the teacher from the point of view of two great thinkers of the west and east is indicated. this research is classified as a comparative research, and its tools include survey forms, and the data has been collected and analyzed using qualitative analytical methods. the results of the research show that each of them expressed certain thoughts about education and training and being a teacher based on their knowledge, worldview and philosophical thoughts. because kant does not accept anything beyond human existence and practical reason, kant considers education as a completely human thing. kant's educational system, while emphasizing the student's activity, is a teacher-centered system and proposes the socratic teaching method. but farabi's opinions have a religious color, and religion is the creator of his thoughts and the main basis of his education. this main basis casts a shadow on his educational system as an umbrella, and he considers the main teacher of man to be the active intellect, and the main teaching methods considered by farabi are persuasion and argument. farabi's opinions are somewhat more consistent with the current education system according to the above documents.