تحلیل بازدهی ارزهای دیجیتال در اقتصاد ایران: چالش‌ها و فرصت‌ها

در سال‌های اخیر، تحریم‌های بین المللی باعث محدودیت تبادلات مالی و بانکی در سیستم‌های مالی بین‌المللی شده است که نتیجه آن مشکلات فراوان در بازگشت درآمدهای ارزی به کشور است. در شرایط تحریم، صادرات و بازگرداندن درآمد حاصل از آن به داخل و تامین بودجه کشور مهم‌ترین اولویت حکمرانی اقتصادی است. در سایه تحریم‌های بین‌المللی بر مبادلات پولی و بانکی، بکارگیری رمزارزها می‌تواند یک راهکار برای عبور از تحریم‌های مالی و بانکی باشد به این دلیل که ارزهای رمزنگاری شده عمدتا توسط دولت‌ها قابل ردیابی نیستند به این دلیل که در سیستم تراکنش‌های دیجیتال، تراکنش‌ها در یک دفتر کل، یعنی زنجیره بلوک، ثبت و رمزگذاری می‌شوند که عمدتا قابل دسترسی توسط دولت‌ها نیست. این ویژگی رمزارزها کاربرد آنها را در تجارت و به‌ویژه در مبادلات بین المللی گسترش قابل توجهی داده است که ضرورت شناسایی مزایا و چالش‌های استفاده از آن‌ها را مشخص می‌کند. از سوی دیگر رمزارزها در تمام اقتصادها اکنون به عنوان یکی از اقلام مهم در بازار داراییهای مالی مورد استفاده قرار گرفته و نقش ذخیره ارزش و ابزار معامله را در کنار سایر اقلام سبد داراییها ایفا می‌کند. این دو ویژگی که کلیدی‌ترین کاربردهای رمزارزها هستند، درسالهای اخیر نیز سبب رشد معاملات ارزهای دیجیتال در ایران شده است. این مطالعه به روش اسنادی-آماری تلاش کرده است ضمن ارزیابی نقش رمزارزها در سبد داراییها در اقتصاد ایران به عنوان یک ابزار ذخیره ارزش، مهمترین فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو در گسترش کاربرد ارزهای دیجیتال در فضای اقتصاد ایران را تحلیل کند. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که در حالی که ارزهای دیجیتال در کنار حفظ ارزش دارایی مزایای بالقوه دیگری نیز در سهولت مبادلات بین‌المللی دارند، اما یک نقطه ضعف مهم در این زمینه عدم امکان دخالت دولت‌ها در انتشار ارزهای دیجیتال است زیرا انتشار این ارزها در سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی جهان قابل کنترل نبوده و هر کسی در هر کجای جهان می‌تواند سکه‌های جدید استخراج کند. از این منظر ضرورت سیاست‌گذاری پولی-بانکی-مالی در مواجهه با این ابزار نوظهور که اهمیت اقتصادی داشته و با توجه به امکان انتقال سریع و آسان از طریق سیستم‌های غیرمتمرکز که منجر به حذف نهادهای واسطه و ناظر شده است، برجسته می‌شود. ارزهای دیجیتال همچنین به کسب‌ و‌ کارها و دولت‌های کشورهای درگیر در تحریم‌های بین‌المللی مانند ایران اجازه می‌دهند تا با دور زدن تحریم‌ها مستقیماً به بازارهای بین المللی دسترسی پیدا کنند. در نهایت نیز مطالعات تاکید دارند که ارزهای دیجیتال می‌توانند شرایط بازیگری و حضور در عرصه رقابت بین‌المللی برای کسب و کارهای اقتصادهای منزوی‌تر را با هزینه بسیار پایین فراهم نمایند.