بررسی تاثیر حروفیه بر رساله خوشنویسی قوانین الخطوط محمود بن محمد

حروفیه جریان فکری، فلسفی و سیاسی است که در نیمه دوم قرن هشتم هجری در ایران شکل گرفت و تاثیرات آن، حدود دو قرن و نیم تا آناتولی و بالکان آشکار بود. در فلسفه حروفی، که تمام اندیشه ها و یافته های خود را بر پایه حرف ها به‌مثابه کلام ازلی و ابدی خداوند قرار داده است؛ نقطه، حروف و ارتباط عددی بین آن‌ها از اهمیت والایی برخوردار است. با توجه به رساله های خوشنویسان که ماده اصلی آنان نیز حروف و معرفت آن است، وجوه مشترک و تشابه معنا با مکتوبات حروفیان قابل مشاهده است که چگونگی ارتباط میان آنان پرسش اصلی پژوهش است. هدف از انجام این پژوهش، تبیین و بررسی تاثیر جنبش حروفیه بر رساله خوشنویسی قوانین الخطوط محمود بن محمد است که با استفاده از روش تاریخی-توصیفی و تحلیلی با رجوع به رسالات خوشنویسی و اندیشه های فکری خوشنویسان در باب حروف و ارتباط آن با آرا و اندیشه های فکری، فلسفی و عرفانی جریان حروفیه به دنبال درک نقش و تاثیر آن رساله های خوشنویسان است. از میان رسالات برجسته خوشنویسان قوانین الخطوط محمود بن محمد، به شیوه هدفمند انتخاب شده مورد بررسی و واکاوی قرارگرفته است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (اسنادی) است. تشابه فکری و نگرش حروفیان و خوشنویسان (در رسالات خوشنویسی) نسبت به حروف و کلمات، نشان از زمینه های فکری و اجتماعی جامعه در سده 8ق مبنی بر ضرورت استفاده از بیان فلسفی در لفافه کلمات و حروف رمزگون، صوفیانه و نیز ارتباط جامعه خوشنویسان به عنوان جامعه نخبه و آگاه با حروفیان دارد.