بازتاب توانایی هنری ابن بواب در کتیبه های قرآن چستربیتی

کتیبه ها در سنت هنر اسلامی، فضایی هستند که عموماً می تواند چندگونه توانایی هنری را در خود جای دهد. یکی از ویژگی‌های کتیبه های ترسیمی در هنر اسلامی همراهی نقش مایه ها با نوشتار است و در این میان توانایی هنرمند در سامان بخشی چارچوب کتیبه دارای اولویت هست. حال اگر قرار شود یکی از نخستین هنرمندانی که در تعامل نوشتار و نقش پیشگام بوده را معرفی نمود؛ باید از ابن‌بواب نام برد. این هنرمند ایرانی که در دربار آل‌بویه مشغول به خدمت بوده را شاید بتوان مبدع و پیشگام این زمینه دانست. با نگاه به آثار او می توان دریافت که با بهره گیری هوشمندانه و زیباشناسانه ای، در پی همراهی خط و نقش در کتیبه ها برآمده است. قرآن معروف او که دست مایه‌ی پژوهش حاضر است، دارای ویژگی های منحصربه‌فردی است. نوع خط این قرآن که ریحان است جزو نخستین نمونه های قرآن‌نویسی با این قلم است. نقوش منحصربه‌فردی که توسط خود ابن بواب ترسیم شده نیز از ویژگی های این قرآن به حساب می آید. در کنار این موارد کتیبه‌هایی در قرآن وجود دارد که به‌واسطه‌ی همراهی دو نظام نقش و نوشتار دارای ارزش است. متناسب با این موارد دو پرسش اصلی این مقاله چنین خواهد بود: چه ویژگی های مشترکِ شکلی میان خط و نقش در کتیبه های قرآن چستربیتی وجود دارد؟ و آشنایی ابن بواب با سنت ترسیم گری چه تاثیری در این کتیبه ها گذاشته است؟ همچنین شناسایی و چگونگی بهره گیری نقاشانه (هنری) ابن‌بواب در نوشتارهای کتیبه‌های این قرآن از مهم‌ترین اهداف تدوین این مقاله است که به شیوه تحلیل بصری صورت خواهد گرفت. پس از جستجو بر مدار این پرسش و هدف می توان چنین گفت: تشابه شکلی میان ساختار حروف و نقوش، ضخامت در بدنه‌ی حرف و نقش، روانی حرکت قلم در ترسیم نقش و نوشتار و در نهایت فهم و به‌کارگیری گستره ی مشخص رنگ در کتیبه های این قرآن، نشان از همراهی و یکدستی شکل و رنگ در دو نظام خط و نقش دارد، که این موارد نشان‌دهنده‌ی قدرت تشخیص و شَم زیباشناسی ابن‌بواب است.