مطالعه تطبیقی کتیبه‌های میر معصوم بکری با چند نمونه مشابه صفوی

میرمعصوم بکری هنرمندی چندوجهی است که در اوایل قرن 11 ه. ق در زمان حکومت شاه‌عباس صفوی به‌عنوان سفیر هند وارد ایران شد. وی در سال های اقامت در ایران، کتیبه هایی از خود به یادگار گذاشته است که از جنبه ی تاریخی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش برای تشخیص مضمون کتیبه های میرمعصوم سعی شده آثار وی در ایران موردمطالعه قرار گیرد و جهت درک شباهت ها و تفاوت های این آثار با کتیبه نگاری رایج عهد شاه‌عباس، با گزیده ای از این آثار مورد تطبیق قرار گیرد. به سوال‌های ' مضمون کتیبه های میرمعصوم و کتیبه های دوره ی شاه عباس اول چیست؟ چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند؟ کتیبه های میرمعصوم و کتیبه های شاه عباس اول از چه الگوی بصری تبعیت می کردند؟ عوامل اجتماعی تاثیرگذار در کتیبه ها چیست؟ پژوهش از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش، توصیفی - تاریخی - تحلیلی است. نمونه گیری به‌صورت انتخابی است و تعداد 4 کتیبه از میرمعصوم بکری با 9 کتیبه از دوره ی شاه‌عباس تطبیق داده شده است. جمع آوری داده ها به روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. نتایج به‌دست‌آمده نشان دهنده ی آن است که مضمون کتیبه های این دوره در سه دسته تاریخی، مذهبی و ادبی قابل‌تفکیک هستند. درصد فراوانی مضمون کتیبه های صفوی به ترتیب تاریخی، مذهبی و ادبی و مضمون کتیبه های میرمعصوم به ترتیب ادبی، مذهبی و تاریخی است. از نظر الگوی بصری، کلیت هر دو گروه (کتیبه های دوره شاه‌عباس و آثار میرمعصوم) چهارضلعی هستند. از نظر قلم، کتیبه های صفوی که مضمون مذهبی دارند با قلم ثلث و آن هایی که حاوی مضامین تاریخی و احداثیه هستند با قلم نستعلیق نوشته شده‌اند؛ اما کتیبه‌های میرمعصوم همه با قلم نستعلیق نگارش شده اند. تمامی کتیبه های میرمعصوم دارای یک کرسی مستقیم هستند درحالی‌که کتیبه های صفوی عمدتاً دارای 2 یا چند کرسی هستند. از لحاظ قاب بندی در ظاهر همه کتیبه ها مستطیل هستند و تفاوت آن ها در افقی بودن کتیبه های میرمعصوم و وجود یک قاب مجزا برای هر مصرع یا متن و عمودی بودن کتیبه های دوره شاه‌عباس بدون قاب‌بندی مجزا است.

a comparative study of the inscriptions of mir masoom bakri with some similar examples of safavid

inscriptions are reliable documents that have an important role in conveying a message besides the decorative aspect. various factors are effective in the formation of an inscription. in this research, in order to identify the theme of the inscriptions, it was tried to study the inscriptions of first shah abbas at the same time as mir masoom in the period between 990 and 1020 ah in iran and we are tried to answer the following questions:ʺwhat is the content of the inscriptions of mir masoom and shah abbas i? what are the similarities and differences between the desired inscriptions? what visual pattern did the inscriptions of mir masoom and shah abbas i follow? what are the influential social factors in the mentioned inscriptions? ʺ the research is basic in terms of purpose and descriptive-historical-analytical in terms of method. sampling is selective and nine inscriptions from the period of shah abbas were matched with four inscriptions from mir masoom bakhri. data collection is by the method of library and field studies. the obtained results indicate that the contents of the inscriptions can be separated into historical, religious and literary categories. the frequency of content of safavid inscriptions is historical, religious and literary respectively, and the content of mir masoom's inscriptions is more literary and equally religious and historical. in terms of the overall visual pattern, both types of inscriptions of the era of shah abbas and mir masoom are squar, in terms of the font, some safavid inscriptions that have religious themes are written with the thuluth pen, and those that contain historical and construction themes are written with the nastaliq pen but the inscriptions of mir masoom are all written with nastaliq's pen regardless of the text. mir masoom's inscriptions all have one straight seat, meanwhile safavid inscriptions have two or more seats. in terms of formatting, all the inscriptions are squar in appearance, and their main difference is in the horizontal of mir masoom's inscriptions and the presence of a separate frame for each text, and the vertical of shah abbas's inscriptions without separate framing.