گزارشی از تحلیل محتوای کتاب انسان و محیط‌زیست

کتاب «انسان و محیط‌زیست» بر پایه رویکرد عام برنامه درسی (شکوفایی فطرت الهی) و با توجه به عناصر پنج‌گانه (علم، تفکر، ایمان، اخلاق و عمل) در چهار پهنه (خود، خلق، خلقت و خالق متعال) برای تدریس در سال یازدهم کلیه رشته‌های تحصیلی تالیف شده است. ازآنجاکه این درس برای نخستین بار به‌عنوان درسی مستقل وارد نظام آموزشی کشور شده و به موضوعات محیط‌زیستی به‌طورجدی و با برنامه مشخص می‌پردازد، هدف این پژوهش، تحلیل جنبه درونی و ابعاد ظاهری و محتوایی کتاب می‌باشد. این پژوهش با روش توصیفی از نوع تحلیلی- پیمایشی انجام شده است. نمونه پژوهش الف-کل محتوی کتاب انسان و محیط‌زیست، ب- دانش‌آموزان پایه یازدهم (به تعداد 1931 نفر) و معلمین مدرس کتاب (185 نفر) که به‌طور تصادفی از 11 استان و 29 شهر انتخاب شدند. پرسشنامه‌های محقق ساخته با تایید روایی توسط چهار نفر از اساتید تحلیل محتوا و چهار تن معلم مدرس کتاب و میزان ضریب آلفای کرونباخ در تمامی ابعاد با دامنه 84/0 الی 92/0 بود. ابعاد کتاب ازنظر دانش‌آموزان کمتر از میانگین فرضی و ازنظر معلمان با رتبه‌بندی و درجه اهمیت متفاوت از دانش‌آموزان، بالاتر از میانگین فرضی جامعه ارزیابی شده است. بر همین اساس، اصلاح و متناسب‌سازی ابعاد با جزئیات برای هر یک از ابعاد جهت رفع نواقص و سهولت یادگیری دانش‌آموزان و آموزش معلمان پیشنهادشده است.