ارتباط راهبردهای مقابله‌ای منفی با استرس، افسردگی و اضطراب دانشجویان دختر

هدف پژوهش: شواهد حاکی از آن است که یکی از مشغولیت‌ها و نگرانی‌های زنان در سنین جوانی، ظاهر جسمانی و تصویر بدن آن‌ها می‌باشد. بانوان به ویژه دختران جوان، خود و رتبه‌ی اجتماعی‌شان را به وسیله‌ی تصویر بدن و مقدار تناسب با ویژگی‌های ارزش‌گذاری شده توسط گروه‌های اجتماعی ارزیابی می‌کنند. تصویر بدنی به مثابه تجسم‌های درونی از جنبه‌های ظاهری بدن تعریف می‌شود. به عبارت دقیق‌تر تصویر بدنی دیدگاه درونی فرد از این است که چطور به نظر می‌رسد و چه احساسی درباره‌ی خود دارد. از آنجایی که نارضایتی از بدن می‌تواند پیامدها و مسائل جسمانی و روانشناختی مختلفی را در پی داشته باشد، لذا پژوهش در این زمینه می‌تواند از اهیمت بالایی برخوردار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط راهبردهای مقابله‌ای منفی (ترمیم ظاهر و اجتناب تجربه‌ای) با استرس، افسردگی و اضطراب در دانشجویان دختر است. روش و روند پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش را کلیه دختران دانشجوی کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه یزد تشکیل دادند که از این بین تعداد 71 نفر به عنوان نمونة آماری به شیوه در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده ها پرسشنامه های dass21 و راهبردهای مقابله‌ای تصویر بدن بود. آزمون dass21 ساخته لویباند و لویباند ( 1995) یک ابزار استاندارد برای سنجش است که روایی و پایایی آن قبلا توسط عاقبتی و مراد‌ی پناه در ایران آزمون شده است. این پرسشنامه دارای 21 ماده شامل 8 ماده مربوط به افسردگی، 7 ماده اضطراب و 6 ماده استرس می باشد. ارزش آلفای آن در یک نمونه در مشهد( 400= n) برای افسردگی 70% برای اضطراب 66% و برای استرس 76% گزارش شده است. پرسشنامۀ راهبردهای مقابله ای تصویر بدن (2005) ، چگونگی مدیریت شرایطی که معمولاً تجارب تصویر بدن افراد را به چالش می‌کشند یا تهدید می‌کنند، مورد سنجش قرار می‌دهد. این پرسشنامۀ 21 گویه‌ای شامل سه راهبرد مقابله‌ای تصویر بدن است: ترمیم ظاهر، اجتناب تجربه‌ای و پذیرش منطقی مثبت. خرده‌ مقیاس‌های ترمیم ظاهر و اجتناب تجربه‌ای برای سنجش راهبردهای مقابله‌ای منفی به‌کار برده شد. همبستگی با سایر متغیرهای تصویر بدن ( طرحوارۀ ظاهر و عزت‌ نفس( نشان می‌دهد که این پرسشنامه از روایی مطلوبی برخوردار است. پایایی این پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ محاسبه شد و برای خرده مقیاس‌های راهبردهای اجتناب تجربه‌ای و ترمیم ظاهر به ترتیب 74/0 و 90/0 گزارش شده است. داده‌ها توسط نسخه 26 نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تحلیل آماری: برای تجزیه ‌وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. قبل استفاده از این آزمون ها، مفروضه ها مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط راهبردهای مقابله‌ای منفی (ترمیم ظاهر و اجتناب تجربه‌ای) با استرس، افسردگی و اضطراب در دانشجویان دختر مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه یزد انجام شد. فرض بر این بود راهبرد های مقابله‌ای منفی شامل ترمیم (تثبیت) ظاهر و اجتناب تجربه‌ای با فاکتور های پرسشنامه‌ی dass21 ارتباط مثبت و معنی‌داری داشته باشد. با این حال یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد اگرچه بین راهبرد مقابله‌ای ترمیم (تثبیت) ظاهر با میانگین 49/6 و انحراف معیار 92/2 و اضطراب با میانگین 50/10و انحراف معیار 17/7 ارتباط مثبت و معنی‌داری وجود دارد (243/0r=) اما بین این فاکتور با استرس با میانگین 67/16 و انحراف معیار 55/8و افسردگی با میانگین 35/13 و انحراف معیار 25/10 ارتباطی نشان داده نشد. این امر نشان می‌دهد که هر چه فرد راهبرد مقابله‌ای ترمیم ظاهر را به‌کار برد اضطراب بیشتری را تجربه می‌کند. همچنین نتایج نشان داد بین راهبرد مقابله‌ای اجتناب تجربه‌ای با میانگین 64/7 و انحراف معیار 13/3 با استرس (572/0r=)، اضطراب (515/0r=) و افسردگی (689/0r=) رابطه‌ی مثبت و معنی‌داری وجود دارد. به این ترتیب هر چه فرد راهبرد مقابله‌ای اجتناب تجربه‌ای را به‌کار برد استرس، اضطراب و افسردگی بالاتری را تجربه خواهد کرد. نتایج: به طور کلی نتایج نشان داد هرچه فرد راهبردهای مقابله‌ای منفی را در زندگی کمتر به‌کار برد از سلامت روان بالاتری برخوردار بوده و نشانه‌های اضطراب، افسردگی، استرس و در نتیجه اختلال در عملکرد اجتماعی کمتری را شاهد خواهد بود و بالعکس هر چه فرد راهبرد مقابله‌ای منفی را بیشتر به‌کار برد از سلامت روانی کمتری بهر‌ه مند است.