ارزیابی ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی ناشی از کم تحرکی دوران پاندمی کرونا در دختران دانش آموز مقطع متوسطه دوم شهرستان قزوین (شیوع و علت شناسی)

هدف پژوهش: در طول دوران اپیدمی کرونا و با محدودیت حضور دانش آموزان در مدارس و همچنین استفاده مفرط از وسایل الکترونیک، از میزان تحرک این افراد کاسته شده و همین موضوع آنها را در معرض مشکلات اسکلتی-عضلانی قرار داده است. بی‌تحرکی، سبک زندگی غیرفعال و تغذیه نامناسب به همراه شیوع بالای ناهنجاری‌های وضعیتی به‌عنوان یک تهدید بزرگ برای سلامتی دانش آموزان ایرانی شناخته می‌شود. ناهنجاری‌های وضعیتی عموماً به دلایلی همچون عادت‌های حرکتی نامناسب، فقر حرکتی و ضعف عضلانی، شرایط نامناسب محیطی، وضعیت‌های روانی_شخصیتی، تقلید الگوهای حرکتی و افزایش وزن بروز می‌کنند. بدین ترتیب به نظر می رسد که تشخیص صحیح و به‌موقع ناهنجاری های وضعیتی و علل ایجاد آن در سنین پایین تر می‌تواند نقش مهمی در اصلاح این ناهنجاری ها و پیشگیری از بروز پیامدهای ناگوار جسمانی در سنین بالاتر و همچنین جلوگیری از تحمیل هزینه‌های سنگین درمانی بر خانواده و جامعه داشته باشد. لذا هدف از انجام تحقیق حاضر ارزیابی ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی ناشی از کم تحرکی دوران کرونا در دختران دانش آموز مقطع متوسطه دوم شهرستان قزوین به لحاظ میزان شیوع و علل ایجاد آن می باشد. روش و روند پژوهش: تحقیق حاضر از جمله تحقیقات توصیفی-تحلیلی می باشد که در آن ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی آزمودنی ها و مهم ترین علل ایجاد آن مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه تحقیق را کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهرستان قزوین تشکیل داده است. از میان جامعه آماری، بر اساس معیارهای ورود به تحقیق تعداد 250 نفر از دانش-آموزان دختر، نمونه تحقیق را تشکیل داده است. بعد از هماهنگی با اداره آموزش و پرورش شهرستان قزوین، جهت معرفی کلی کار و شناسایی آزمودنی های تحقیق، یک فراخوان دعوت به همکاری در سطح مدارس شهر منتشر شد. سپس از بین مدارسی که تمایل به همکاری داشتند، تعداد 5 مدرسه بصورت تصادفی و از بین مناطق مختلف شهر انتخاب شده و بعد از اعلام رضایت خانواده ها، آزمودنی های تحقیق انتخاب شدند. ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی آزمودنی ها با استفاده از صفحه شطرنجی و بر اساس آزمون نیویورک، به شیوه بصری مورد ارزیابی قرار گرفت و در فرم مخصوص آزمون نیویورک ثبت شد. برای انجام آزمون نیویورک از آزمودنی خواسته شد در فاصله 45 سانتی متری و پشت صفحه شطرنجی بایستد. آزمونگر نیز در فاصله 3 الی 4 متری از صفحه شطرنجی مستقر شده و از 3 نمای قدامی، خلفی و جانبی، وضعیت بدنی آزمودنی را مورد ارزیابی قرار می داد. با مشاهده وضعیت فرد مطابق جدول آزمون نیویورک، تصویری که بیشترین شباهت را با وضعیت بدنی آزمودنی داشت در هر بخش انتخاب و مطابق آن امتیاز داده شد. امتیازها برای ناهنجاری شدید، خفیف و وضعیت طبیعی به ترتیب 1، 3 و 5 بود. همچنین مهم ترین علل ایجاد ناهنجاری های وضعیتی به روش مصاحبه حضوری و تحلیل رفتار جسمانی دانش آموز به هنگام شرکت در کلاس های آموزشیِ آنلاین و همچنین انجام فعالیت های روزمره انجام شد. از روش خی دو جهت تجزیه‌وتحلیل استنباطی یافته‌های تحقیق استفاده ‌شد. یافته ها: نتایج آزمون خی دو نشان داد که بین میزان شیوع ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی آزمودنی ها تفاوت معنی داری وجود دارد و از بین ناهنجاری های مورد بررسی به ترتیب، کایفوز، سربه جلو، کف پای صاف، لوردوز، اسکولیوز، زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری بالاترین میزان شیوع را به خود اختصاص داده اند(05/0p≤). نتایج آزمون خی دو نشان داد که بین علل ایجاد ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی آزمودنی ها نیز تفاوت معنی داری وجود دارد و حفظ یک وضعیت بدنی ناصحیح برای طولانی مدت، عدم آگاهی از وضعیت بدنی صحیح، لَم دادن ناصحیح بر روی کاناپه و یا تختخواب، خم کردن بیش از حد سر و گردن به هنگام استفاده از تلفن همراه، نشستن طولانی مدت، انداختن پاها بر روی هم به هنگام نشستن، و انجام تکراری حرکات به ترتیب بیشترین فراوانی را در بین علل ایجاد ناهنجاری ها به خود اختصاص داده اند(05/0p≤). نتایج: با توجه به نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر به نظر می رسد که اتخاذ وضعیت های ناصحیح بدنی به هنگام انجام فعالیت های مختلف روزمره، از جمله فعالیت های آموزشی دانش آموزان، سبب ایجاد ناهنجاری های وضعیتی می-شود. بخصوص استفاده مفرط از وسایل الکترونیکی نظیر تلفن همراه و عدم رعایت وضعیت صحیح سر و گردن و ستون فقرات به هنگام استفاده از آن، می تواند یکی از توجیهات شیوع بالای ناهنجاری های کایفوز و سربه جلو باشد. به طور کلی اتخاذ وضعیت بدنی ناصحیح به هنگام انجام فعالیت های جسمانی که ممکن است ناشی از عدم آگاهی فرد در اتخاذ وضعیت بدنی صحیح باشد، علت بسیار مهمی برای ایجاد ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی می باشد. افزایش آگاهی دانش آموزان در مورد نحوه اتخاذ وضعیت بدنی صحیح به هنگام انجام فعالیت های روزمره و تحصیلی، به میزان زیادی می تواند در پیشگیری و کاهش ابتلا به ناهنجاری های اسکلتی-عضلانی در بین دانش آموزان موثر باشد.