تاثیر تمرینات تسهیل شده مربع گام‌برداری بر کیفیت خواب و رفتارهای کلیشه‌ای کودکان مبتلا به اوتیسم

هدف پژوهش: از مشکلات شایع کودکان مبتلا به اوتیسم اختلال خواب و رفتارهای کلیشه‌ای می‌باشد. پژوهش‌ها نشان داده است مداخله ورزشی باعث کاهش اختلالات خواب و شدت علائم اوتیسم از جمله کاهش رفتارهای کلیشه‌ای در بین مبتلایان به اوتیسم شده است. در بین مداخلات ورزشی تاثیر تمرینات مربع گام‌برداری بر عملکرد جسمی و شناختی افراد مبتلا اثبات شده است. در این پژوهش سعی داریم با بهره‌گیری از تجهیزات الکترونیکی و فراهم آوردن منابع مناسب بازخورد دیداری و شنیداری، یک روش تمرینی جدید مبتنی بر تمرینات مربع گام‌برداری را ارایه کنیم و به بررسی تاثیر آن بر کیفیت خواب و رفتارهای کلیشه‌ای کودکان مبتلا به اوتیسم بپردازیم. روش و روند پژوهش: در این مطالعه نیمه تجربی 20 کودک مبتلا به اوتیسم با رده سنی 6 تا 12 سال به صورت تصادفی در دو گروه ده نفری (گروه تمرین با صفحه نوری و کنترل) قرار گرفتند. گروه تمرین با صفحه نوری و گروه کنترل با صفحه ساده تمرینات مربع گام‌برداری را به مدت 12 هفته به صورت 4 جلسه 45 دقیقه‌ای در هفته تحت نظر مربیان خود دریافت کردند. ابزار تمرینی این پژوهش شامل صفحه نوری گام‌برداری بود (با نام کامل دستگاه یکپارچه سازی حسی حرکتی جهت توانبخشی اختلالات گام‌برداری که در داخل کشور دارای ثبت اختراع با کد بین الملی a45b 21/00 است). این ابزار تمرینی به گونه ای طراحی شد که متناسب با شرایط فردی هر کودک الگوهای گام‌برداری از ساده تا پیشرفته را با روشن کردن مسیر نوری و بازخورد صوتی همزمان برای این کودکان، ساده و جذاب کرده و به اجرای گروهی حرکات نیز کمک می‌کرد. اندازه‌گیری کیفیت خواب با پرسشنامه پیتزبورگ و رفتارهای کلیشه‌ای با پرسشنامه گارز ویرایش دوم در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای هر دو گروه انجام شد. داده‌ها با تحلیل کواریانس در سطح معناداری (05/0>p) تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: قبل از انجام تحلیل اصلی، مفروضه‌های تحلیل کوواریانس شامل نرمال بودن، همگنی شیب‌های رگرسیون و همگنی واریانس ها مورد بررسی قرار گرفت. کلیه آزمون‌های آماری با استفاده از نرم افزار spss نسخه 24 در سطح معناداری 05/0 تحلیل گردید. بین میانگین رفتار کلیشهای در دو گروه تجربی و کنترل تفاوت معناداری مشاهده میشود. به زبان ساده تر میانگین رفتار کلیشهای در گروه تمرین با صفحه نوری نسبت به پیش‌آزمون کاهش معنی داری داشته است. اندازه اثر مداخله پژوهش حاضر بر روی رفتار کلیشه‌ای 8/28 درصد می‌باشد. نتایج: پژوهشگران فعالیت ورزشی را به عنوان یکی از مداخلات درمانی جایگزین و کمکی برای بهبود کیفیت خواب پیشنهاد داده‌اند. مداخله پژوهش حاضر نیز نوعی فعالیت ورزشی منظم و تسهیل شده با شرایط کودکان مبتلا به اوتیسم بود که فاکتورهایی آمادگی بدن این کودکان را درگیر می‌کرد. بنابراین می‌توان گفت احتمالاً مداخله پژوهش حاضر توانسته سازوکارهای ورزشی موثر در کیفیت خواب را فراهم کند. همچنین از دلایل دیگر بهبود کیفیت خواب در پژوهش حاضر احتمالاً تاثیر آن بر سطح استرس و اضطراب این کودکان می‌باشد. فعالیت‌ها و چالش‌هایی که برای افراد لذت بخش بوده و در حد توان و ظرفیت باشند سبب کاهش سطح اضطراب و استرس می‌شوند. در طی جلسات تمرینی برای کاهش حرکات کلیشه‌ای کودکان تلاش شد تمرینها و تقویت کننده‌های مثبت نوری و صوتی به طور مداوم و منظم طبق برنامه انجام شود. تقویت کننده‌های مثبت ارائه شده باعث شد کودکان در پروتکل تمرینی نقش فعال ایفا کنند که به تبع آن خودکنترلی و خودکارآمدی کودک تقویت می‌شد و این امر آرامش جسمانی و روانی کودک را تثبیت می‌کرد. در نتیجه کاهش رفتار کلیشه‌ای در آنان دور از انتظار نبود. در این مداخله پژوهشی کودکان با استفاده از بازخورد نوری و صوتی توانایی تحلیل، انتخاب و به کارگیری پاسخ حرکتی مناسب را به دست می‌آوردند همچنین مطابق با نتایج پژوهش‌ها بروز رفتارهای کلیشه‌ای در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با مشکلات مربوط به خواب مرتبط است. بنابراین در این پژوهش با بهبود کیفیت خواب کودکان مبتلا به اوتیسم کاهش رفتارهای کلیشه‌ای دور از انتظار نبود.