تجلی عشق به میهن در اشعار حماسی و بزمی شاهنامه فردوسی

عشق به میهن جز لاینفک و جدایی ناپذیر هر فرد میهن پرست و ناسیونالیست است که قلب و سراسر وجودش به عشق میهن مهین خود میتپد . میهن دوستی، افتخار به تمدن غنی و باستانی ایران، حفظ وطن از اجنبیان یغماگر و ... از اهداف و موضوعات اساسی شاهنامه‌ی فردوسی محسوب می‌شود. چنان که معلوم است ، ایران زمین در طول بیش از دویست سال در اسارت خلافت عرب بود و فقط بر اثر مبارزه‌های طولانی آزادی‌خواهانه و میهن‌دوستانه‌ی مردم و حاکمان وطن دوست آن امثال امیران صفاری و طاهری و به ویژه سامانی صاحب استقلال گردید. در این مبارزه سهم جریان شعوبیه هم که در عکس العمل به مناسبات تحقیرآمیز و اسارت بار خلافت عرب پدید آمده بود، خیلی بزرگ است. بی‌وجه نیست که بعضی محققان فردوسی را هم از جانب داران این جریان میهن دوستی دانسته‌اند.از سوی دیگر استقلال کشور را در عهد فردوسی خطر جدی‌ای تهدید می‌کرد که آن تشکیل دولت‌های ترکان قراختایی و غزنوی بود که در هم‌جواری ایران زمین و داخل آن عرض وجود کرده، گاه گاه از دشت‌ها به شهرها حمله‌های غارتگرانه می‌نمودند مخصوصاً، حاکمان غزنوی که از غلام زادگان و لشکریان دربار سامانیان و پرورش یافته‌ی آنان بودند، خطر جدی به وجود می‌آوردند. این را فردوسی وطن دوست خوب درک می‌کرد و به همین دلیل برای هشدار دادن دولت مردان و مردم از این خطر در شاهنامه به مسئله‌ی یگانگی ایران و حفظ آن از هجوم‌های بیگانگان توجه خاص نشان می‌داد. از اینجاست که سراسر شاهنامه را احساس وطن دوستی و ایران دوستی فرا گرفته است. به این مسئله محمدامین ریاحی درست اشاره کرده است: «در عصر فردوسی هم ایران از یک سو دستخوش ستم و تارج تازیان بود و از دیگر سوی اقوام بیابانگرد تازه نفسی از شمال شرق به ایران می‌تاختند و شاهنامه‌ی فردوسی پیامی به مردم ایران برای برانگیختن روح پایداری در برابر خطرها بود. این پیام در سراسر شاهنامه از آغاز تا انجام آن به گوش می‌رسد .فردوسی در شاهنامه با کلید واژه قرار دادن میهن پرستی همه اساطیر و بزرگان و ناموران میهن خود را به بزرگی یاد کرده و آداب و رسوم و سنن ژیشینیان خود را می ستاید . به قطعیت می توان گفت توصیف هر شخصی در شاهنامه ریشه در تمجید از آب و خاک ایران زمین است . از مصادیق مهم عشق فردوسی به میهن توصیف و تمجید از زنان در شاهنامه می باشد فردوسی زنان از ارکان مهم تمدن ایران زمین دانسته و عشق به زن را مساوی عشق به میهن بر میشمارد . عشق به زن و بزرگ برشمردن زنان ایران از جمله گرد آفرید و .. توصیف عشق ایران باستان به زنان جامعه خوداست که نشانگر پیشتاری ایرانیان در این امر بود و در روزگارانی که به بعد اجتماعی و شخصیتی زن توجه نداشتند و زن از تمام حق و حقوق خود محروم بود در ایران زن گرامی داشته شده و از تمامی موهبت های شخصیتی و اجتماعی برخوردار بوده است . عشق به زن در شاهنامه سرآغاز پیدایش فمینیسم گردید . نزاز قبانی پرنفوذترین و مشهور ترین شاعر معاصر عرب و از پیشتازان فمینیسم - شاهنامه فردوسی را بنیانگذار فکری دفاع از حق و حقوق زن معرفی کرده است .