بررسی آراء مثنوی مولانا در مورد'جنبش ذاتی طبیعت' در مقایسه با آراء هراکلیتوس

بحث جنبش ذاتی طبیعت یا دیالکتیک(صیرورت ودگرگونی) موضوعی است که همواره مورد توجه در طول تاریخ فلسفه بوده است.؛ که از کشف جهان ونکات مختلف آن مانند ارتباط و بهم پیوستگی اشیاء وپدیده‌ها، حرکت وتغییر دائم، نبرد و وحدت متضادین، نفی درنفی، تکامل و سیر دائمی، پژوهش‌هایی صورت گرفته است. با تامل بر سیر تاریخی در می یابیم که اندیشه‌ی فیلسوفان همواره میان ثبات وتغییر مردد بوده است. برخی به کلی واقعیت داشتن حرکت در طبیعت را انکار کرده‌اند؛ اما برخی دیگر از حرکت به مانند حقیقتی انکارناپذیر سخن گفته‌اند؛ از جمله اولین فیلسوفان این اندیشه هراکلیتوس است که برمبنای چهار اصل مهم فلسفه‌ی خود یعنی لوگوس، تغییر ، تضاد، وحدت درعین کثرت، به تبیین اصل تغیییر وصیرورت در طبیعت پرداخت وآن را ویژگی اصلی عالم طبیعت دانست. مولانا نیز به همین عقیده پایبند است؛ یعنی معتقد است که جهان در هر لحظه با تمام اجزایش، دگرگون می‌شود؛ عالم و مافیها به ارادۀ الهی، هر لحظه از غیب به شهود می‌آید و آفرینش مستمر و دائمی است؛ وهمچنین زنده کردن و میراندن، حکمی پیوسته و مستمر است. در این مقاله سعی برآن است که با تحلیل اندیشۀ مولانا و مقایسۀ آن با آراء هراکلیتوس نتیجه بگیرد که به رغم تفاوتهای آشکاری که میان این دو دیدگاه وجود دارد دارای تفسیری نزدیک به هم و تقریبا اندیشۀ ایشان دربارۀ جنبش ذاتی طبیعت، امری ناممکن نمی‌نماید.

barresi e ara e masnavi e molana dar morede 'jonbeshe zati e tabit' dar mogayese ba ara e heraklitos

the discussion of the inherent movement of nature or dialectic (becoming and transformation) is a subject that has always been of interest throughout the history of philosophy. researches have been conducted on the discovery of the world and its various aspects such as the connection and interconnectedness of objects and phenomena, constant movement and change, battle and unity of opposites, negation within negation, evolution and constant progress. reflecting on the historical course, we find that the thought of philosophers has always hesitated between stability and change. some have completely denied the reality of motion in nature; but some others have spoken about movement as an undeniable truth; among the first philosophers of this thought is heraclitus, who explained the principle of change and change in nature based on the four important principles of his philosophy, i.e. logos, change, contradiction, unity in the face of multiplicity, and considered it to be the main feature of the natural world. rumi also adheres to the same opinion; that is, he believes that the world with all its components changes at every moment; by god s will, the world and the supernatural come to the visible every moment from the unseen, and creation is continuous and permanent; also, giving life and death is a continuous and continuous ruling. in this article, an attempt is made to analyze rumi s thought and compare it with heraclitus opinions to conclude that despite the obvious differences between these two views, they have a close interpretation and his thought about the inherent movement of nature is not impossible.