نقد تطبیقی رمان کلیدر و اینجه ممد از نظر شخصیت پردازی و محتوا

ادبیات تطبیقی، علمی است که به سنجش آثار، عناصر، انواع سبک‌ها، دوره‌ها، جنبش‌ها و چهره‌های ادبی و به طور کلی مقایسة ادبیات در مفهوم کلّی آن در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف می‌پردازد. ادبیات تطبیقی از ادبیات، روابط ادبی، ذوق‌ها، عواطف و احساسات ملل مختلف سخن می‌گوید و بازتاب ادبیات ملّتی را در ملّت‌های دیگر تحلیل می‌کند. دو کشور ایران و ترکیه در دورة معاصر، تحولات سیاسی و فرهنگی مشابهی را پشت سر گذاشته‌اند و همین امر موجبات دگرگونی عمیقی در ادبیّات دو ملّت شده است و شاعران و نویسندگان، به عنوان بازتاب دهندگان تحوّلات اجتماعی و سیاسی نقش مهمّی در انعکاس این وقایع داشتند، بر همین اساس آثار داستانی مصطفی یاشار کمال و محمود دولت‌آبادی، دو داستان‌نویس معاصر به دلیل برخورداری از زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی یکسان، قابل بررسی و تطبیق هستند. از این‌رو، پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مکتب ادبیّات تطبیقی فرانسه که دامنة آن منحصر و محدود به تاثیر و تاثّر نویسندگان و شاعران از همدیگر است، به تطبیق رمان اینجه‌مِمِد و کلیدر، پرداخته‌است. یافته‌های پژوهش، نشان از آن دارد که به خاطر تقدّم زمانی رمان اینجه‌مِمِد یاشار کمال بر کلیدر دولت‌آبادی، رگه‌هایی از تاثیرگذاری اینجه‌مِمِد بر کلیدر در زمینة محتوا، شخصیت‌پردازی و برخی حوادث داستان مشاهده‌می‌شود. افزون براین از جمله شباهت‌های دو رمان؛ حماسی بودن، داشتن خاستگاه شفاهی و فولکلور، تاثیر رئالیسم سوسیالیستی، عیار بودن قهرمانان داستان است.