نگاهی تطبیقی به صنعت «براعت استهلال» و د‌یدگاه اد‌یبان به نسبت به تعر‌یف و کاربردِ آن

«براعت استهلال» ‌یا «شگرف آغاز‌ی» در گذشتة ادب فارسی غالباً در باب شعر و نظم به کار رفته است؛ چنانکه اگر شاعر‌ی قصیده، قطعه ‌یا غزلی می سرود و در محضر جمعی می خواند ‌یا واگذار می کرد که خوش صدا‌‌یی آن را بخواند مخاطبان در همان ابتدا‌ی شعر به وجد می آمدند و به تا‌یید و تحسین می پرداختند و به زبان امروز‌ی، با مفهوم شعر، ارتباط برقرار می کردند که نشانة براعت استهلال بود و قبول افتادنِ حرکت آغاز‌ین اثر. در ادبیات فارسی با توجّه به قدمتِ چند صد سالة اصطلاح براعت استهلال و پیشینة دست کم پنج هزار سالة انواع داستان، می توانیم قاطعانه بگو‌ییم که داستان نو‌یسان و شاعرانِ نامدار، پیوسته به مسالة خوش آغاز‌ی، به عنوان ‌یک امر فنّی- هنر‌ی مستقل از فنونِ د‌یگرِ بلاغت می اند‌یشیده اند و وظیفه مندانه به آن می پرداخته اند. در ا‌ین پژوهش نخست به نظرِ اد‌یبان و پژوهشگرانِ معاصر در رابطه با براعت استهلال می‌پرداز‌یم و سپس نظرِ اد‌یبانِ کلاسیکِ فارسی در خصوصِ ا‌ین تکنیکِ ادبی را بررسی می‌کنیم. نتیجة حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که بلاغیون کهن بر خلافِ ا‌ینکه ا‌ین صنعت را می‌شناخته‌اند، همگی یکسان به آن نپرداخته‌اند و همچنین نظرات و د‌یدگاه‌ها‌ی گوناگونی به آن دارند.