معانی ثانوی سوال در غزلیات حافظ

مقالة حاضر با بررسی مقولة «استفهام» و معانی ثانوی آن در بلاغت عربی و فارسی به این حقیقت دست یافته است که نتایج بررسی و حتّی گاهی شاهد مثال های بسیاری از این آثار تکراری می باشد؛ به گونه ای که پس از جمع بندی و حذف موارد تکراری به این نتیجه می رسیم که معانی ثانوی استفهام در کتب بلاغی عربی در 35 عنوان مشترک و در کتب بلاغی فارسی در 32 عنوان مشترک مطرح شده اند.این در حالی است که با مطالعه و بررسی شعر و ادب فارسی می توان به شواهدی از سوال دست یافت که قابلیت دسته بندی در هیچکدام از عناوین مطرح شده در آثار بلاغی عربی و فارسی را ندارد و عنوانی جدید برای آن می بایست وضع نمود؛ از این میان، حافظ در این زمینه دستاوردهای متفاوتی را کسب نموده است؛ به عبارت دیگر، حافظ با اشراف بر اسلوب های بلاغی قرآن کریم و تاسّی از شگرد های پرسش سازی آن، به این توانمندی دست یافته است که سوالات خود را در معانی و عناوینی به کار ببرد که در دیگر کتب بلاغی و ادب فارسی پیشینة کاربرد ندارد؛ از این رو، بر مبنای غزل او می توان به تعداد معانی ثانوی استفهام افزود و در نهایت، ضمن رعایت اسلوب عنوان گذاری علمی و با مسمّی به ارائة عنوان های جدید و تعریف آن‌ها پرداخت.در این تحقیق با مطالعة غزلیات حافظ به 615 سوال دست یافته ایم که از این تعداد 4 سوال در معنای حقیقی به کار رفته است و دیگر سوالات آن را در 59 عنوان تقسیم نموده ایم و به منظور تبیین آن معنی، در هر عنوان به ذکر یک بیت از حافظ پرداخته ایم.